Limburg verkent toekomst van varkenssector met een X100

Met de hulp van procesbegeleider Philippe Belien mobiliseert de provincie Limburg alle actoren uit de varkenssector om deel te nemen aan een ‘X100’. Wat drie workshops met 100 aanwezigen kunnen betekenen voor een sector, werd eerder al duidelijk bij een gelijkaardige toekomstverkenning voor de groente- en fruitsector in Limburg. De kernvraag waarover de deelnemers zich buigen, is niet ‘Zijn we vandaag goed of slecht bezig?’ maar wel: ‘Is de huidige manier van werken ook de meest geschikte voor de toekomst?’ In de groente- en fruitsector was het antwoord verrassend eenduidig maar in dit eerste artikel maken we kennis met het proces alvorens naar het resultaat van de brainstorm te kijken.

Visiedag, dialoogdag, stakeholdermeeting, G30, X100,... Het bont allegaartje van namen voor de toekomstverkenningen binnen de landbouwsector doet ons onwillekeurig denken aan een uitspraak van voormalig Vlaams landbouwminister Kris Peeters: “Het maakt niet uit welke kleur de kat heeft, als ze maar muizen vangt.” Toch mogen we de kracht van het proces niet onderschatten. Tijdens de landbouwstudiedag van de Universiteit Gent werd onder leiding van het Instituut voor Landbouw- en Visserijonderzoek geëxperimenteerd met een vernieuwende debatvorm. We durven er om wedden dat een ‘debat’ met vier sprekers op het podium nooit zoveel interactie met de aanwezigen in de zaal had uitgelokt.

Omdat de vorm juist moet zitten om het over de inhoud te kunnen hebben, nam de provincie Limburg het bureau BelienCC onder de arm. Organisatie-expert Philippe Belien bedacht het X100-concept: drie workshops die 100 mensen op de been brengen om samen na te denken over de toekomst van een sector. Voor de varkenshouderij in Limburg gaat die oefening op 16 februari van start. Met een leuke cartoon – “als we dit varkentje willen wassen, zullen we allemaal samen in bad moeten” – worden stakeholders aangespoord om deel te nemen. Het initiatief en de uitnodiging gaan uit van gedeputeerde van Landbouw Inge Moors. De externe begeleider sprak met mensen uit de varkensketen. Daarop is beslist om met een groep van een 20-tal mensen een initiatief voor te bereiden dat 100 mensen uit de varkensketen bij elkaar brengt, vandaar de term X100.

Belien weet hoe hij mensen moet enthousiasmeren: “Stel je de varkenssector eens voor in 2021. Nog maar vijf jaar te gaan! Een heleboel oude en nieuwe spelers hebben de sector heruitgevonden. Ze hebben nieuwe manieren van samenwerking ontwikkeld. Nieuwe zakenmodellen. De manier waarop de verschillende spelers in de hele keten met elkaar samenwerken, getuigt van veel onderling vertrouwen en lef. Nieuwe producten zijn ontstaan uit slimme combinaties, zelfs over de sectoren heen. De afstemming tussen vraag en aanbod wordt slim gecoördineerd. Het imago van de sector is jong en innovatief. Internationale erkenning en valorisatie is ons deel! Iedere varkenshouder heeft in real time alle informatie die hij nodig heeft om de rendabiliteit van zijn bedrijf te verbeteren. Eindelijk een (h)eerlijk en duurzaam inkomen voor alle spelers op het veld. Dingen die al jaren aansleepten, namen plots een hoge vlucht. Heilige huisjes stierven in de marge een rustige dood.”

Voor alle duidelijkheid, de X100 voor de Limburgse varkenssector moet nog van start gaan. Terugblikken kunnen we al wel op een gelijkaardige denkoefening voor de groente- en fruitsector. In de strategische roadmap die de resultaten van de vorige X100 bundelt, wordt uitgebreid aandacht besteed aan het proces: “Het feit dat meer dan 100 mensen zich drie avonden lang hebben geëngageerd om een bijdrage te leveren, is één van de belangrijkste successen van dit traject. Hun inspanning kwam er niet uit eigen belang. Er werd gediscussieerd voor een hoger doel, voor de volgende generatie, voor de sector als geheel ook. Natuurlijk hebben we niet altijd dezelfde visie, noch dezelfde agenda. Gelukkig maar.”

De X100 voor de groente- en fruitsector leerde dat deze sectoren een hoop potentieel hebben in de provincie Limburg. “Er zijn fantastische ondernemers en ondernemingen. Alleen maken de besten niet veel lawaai”, zo staat het letterlijk in het eindverslag. Op de landbouwstudiedag van de Universiteit Gent hoorden we Koen Symons van het Innovatiesteunpunt iets gelijkaardig zeggen: “De landbouwsector mag zich niet collectief een depressie laten aanpraten. We lijken soms een kampioen in het brengen van de negatieve verhalen. In alle deelsectoren zijn er bedrijfsleiders die het minder goed doen maar zijn er ook die goed hun boterham verdienen.”

Als er positieve initiatieven genomen worden, met open vizier en met de agenda’s op tafel, dan zijn velen bereid om hiervoor een inspanning en een stuk van hun autonomie in te leveren. Tijdens de toekomstverkenning voor de groente- en fruitsector hebben de klassieke organisaties met een open geest geparticipeerd aan deze oefening met veel respect voor de mening van anderen. De oefening had meteen al een impact aan de verschillende bestuurstafels, mede omdat de marcheerrichting van de X100 bijzonder duidelijk is.

Het feit dat vorig jaar in de Limburgse groente- en fruitsector zo open over gevoelige thema’s is gepraat, was naar verluidt een innovatie op zich. Niet dat het altijd even evident was. Het zal er zoals altijd op neerkomen dat een aantal mensen hun nek uitsteken, het vertrouwen van de spelers in het veld krijgen (voornamelijk van de producenten en de handel), en op die manier die dingen doen of faciliteren die goed zijn voor het geheel. “Die mensen lopen vandaag in onze provincie rond”, maakt procesbegeleider Belien zich sterk. Sommigen nog incognito maar dan is zo’n X100 een uitstekende kans om je nek uit te steken. Het gebeurde voor de groente- en fruitsector en kan nu opnieuw voor de varkenssector.

Meer info? Contacteer Philippe Belien – BelienCC.