"Lokaal komt Natuurpunt vaker in aanvaring met boeren"
Het interview met Natuurpunt-voorzitter Lieven De Schamphelaere wordt druk gelezen op VILT.be. Over de raakvlakken tussen natuur en landbouw valt dan ook veel te vertellen. De polemiek is nooit ver weg, maar De Schamphelaere koos er bewust voor om zijn visie toe te lichten op een ‘windstil moment’. Over de gemediatiseerde rel met Boerenbond over een kippenstal in Bierbeek was hij dan ook kort: “Er zijn geen dossiers van stallenbouw waartegen Natuurpunt het verzet organiseert vanuit het hoofdkantoor in Mechelen.” Daarmee is de kous niet af voor de jonge boer uit Bierbeek wiens plannen gedwarsboomd worden. Uit frustratie kroop hij in zijn pen: “Over conflictsituaties hult de Natuurpunt-leiding zich in mist, terwijl hun lokale verenigingen hier en op andere plaatsen het protest voeden en voeren.”
Wanneer een gemeentebestuur dient te beslissen over de vergunning voor een nieuwe stal, krijgt de pers daar meestal alleen lucht van indien er een buurtcomité is dat hinder vreest. In januari van dit jaar waren het geen verontruste buren, maar was het een jonge boer bijgestaan door Boerenbond die de vergunningsperikelen voor de nieuwbouw van een kippenstal aan de grote klok hing. De vergunningsaanvraag door de familie Van Schoonbeek werd een symbooldossier omdat het voor Boerenbond onbegrijpelijk is dat Natuurpunt zich kant tegen de komst van een relatief kleinschalige en bovendien biologische kippenstal in landbouwgebied, zij het dan landschappelijk waardevol.
Initieel weigerde de gemeente Bierbeek de bouwvergunning uit bezorgdheid voor de schoonheid van het open landschap, maar de provincie Vlaams-Brabant maakte een aantal afspraken met de bouwheren en leverde in beroep de bouw- en milieuvergunning wel af. De broers Maarten en Vincent Van Schoonbeek meenden dat ze van start konden gaan met de bouw van een stal voor 4.800 biokippen. Die zou 15 bij 40 meter groot worden, en in het landschap deels gemaskeerd worden door een aanpalende appelboomgaard waarin de kippen van vrije uitloop in de buitenlucht zouden genieten. De afdeling Oost-Brabant van Natuurpunt legde zich niet neer bij de beslissing van de deputatie en stapte naar de Raad voor Vergunningenbetwistingen.
In de communicatie over het dossier vielen harde woorden tussen Natuurpunt en Boerenbond zodat Lieven De Schamphelaere in het interview met VILT duidelijk wou maken dat de natuurvereniging geen kruistocht voert tegen de komst van nieuwe stallen. “Er zijn geen dossiers van stallenbouw waartegen Natuurpunt het verzet organiseert vanuit het hoofdkantoor in Mechelen. Centraal wordt alleen het beleidsstandpunt geformuleerd dat nieuwe ruimte aansnijden niet altijd nodig is en op goed gekozen plaatsen moet gebeuren, zeker als het megastallen betreft. Tezelfdertijd vermoeden we dat de milieudoelstellingen maar kunnen gehaald worden met een kleinere veestapel”, aldus de voorzitter.
De beoordeling van wat ‘goed gekozen plaatsen’ zijn, laat Natuurpunt aan zijn lokale afdelingen over. Voor Maarten Van Schoonbeek uit Bierbeek, die persoonlijk ondervindt hoe fel Natuurpunt lokaal kan zijn in het protest, is dat maar het halve verhaal. Hij hoopt al 2,5 jaar op groen licht om met biokippen te kunnen starten, maar heeft Natuurpunt Oost-Brabant tegen. “Bij het lezen van het interview dat verscheen op VILT maakte ik mij kwaad. Als de verstandhouding tussen landbouw en natuur beter is dan gemediatiseerde relletjes laten uitschijnen, dan is de thuisregio van de voorzitter van Natuurpunt daar toch geen goed voorbeeld van.” Maarten verwijst naar zijn bouwplannen en naar de collega die in Meldert een varkensstal wou bouwen, maar zijn plannen opgaf omdat Natuurpunt Oost-Brabant onverzettelijk was in het verzet daartegen. Ook dat dossier haalde meermaals de pers en verzuurde de relaties tussen landbouw en natuur.
De lokale afdelingen van Natuurpunt zijn volgens de jonge boer veel actiever in hun verzet tegen de bouwplannen van land- en tuinbouwers dan men op het hoofdkantoor in Mechelen wil gezegd hebben. “Meldert, Bierbeek, Halen, Bekkevoort, Tielt-Winge, … alleen al hier in de omgeving zijn er voorbeelden zat van boeren die een kippen- of varkensstal willen bouwen maar dwarsgezeten worden door Natuurpunt. Ofwel orkestreert de natuurvereniging het protest, ofwel steunt men het achter de schermen, en in mijn geval financiert de vzw zelfs de procedure voor de Raad voor Vergunningenbetwistingen. Over de varkensstal die er in Meldert nooit gekomen is, zegt Natuurpunt nu dat die boer hen dankbaar moet zijn omdat hij toch verlieslatend zou geweest zijn. Wat een hoogmoed… En het beperkt zich niet tot stallen, want ook de wijngaard op de abdijsite in Leuven en het wijncentrum in Linden worden mee door de natuurvereniging tegengehouden.”
De vergunningsaanvraag voor de biokippenstal in Bierbeek werd in 2015 ingediend door Maarten Van Schoonbeek. “Twee jaar heb ik aangedrongen op een overleg met Natuurpunt om hun bezwaren uit eerste hand te mogen vernemen. In juni is dat overleg er gekomen, in aanwezigheid van de burgemeester en schepenen. Twee vrijwilligers van Natuurpunt Oost-Brabant verklaarden toen dat ze ‘mee willen nadenken over een oplossing door alternatieve bouwlocaties aan te reiken’. Sorry, voor mij is dat de brug te ver.” Maarten verklaart zich nader: “Voor mijn bouwaanvraag diende ik tal van officiële instanties om advies te vragen, van de Vlaamse landbouwadministratie en watermaatschappij tot de gemeente, provincie en spoorwegen vanwege de nabijheid van een spoortracé. Natuurpunt hoort als vzw niet in dat lijstje van officiële instanties thuis. Ze zijn een vzw die draait op vrijwilligers met een hart voor de natuur. Natuurbeschermers zijn bij mijn weten geen experten in ruimtelijke ordening en bouwdossiers.”
Volgens Maarten is de persactie begin dit jaar hem niet in dank afgenomen, en werd hij het slachtoffer van een lastercampagne door Natuurpunt. Hij verwijst naar uitspraken op sociale media en een online beschikbare tekst van Natuurpunt Oost-Brabant. Daarin staat te lezen: “Het bio-karakter van de stal is niet afdwingbaar in de vergunning. De bijbehorende bio-laagstamboomgaard is green washing. Het etiket bio wordt duidelijk misbruikt als ‘glijmiddel’ om de inplanting van een zoveelste hinderlijke stal en de zoveelste aansnijding van de open ruimte verteerbaar te maken voor de buitenwereld. Het media-event kan niet anders geïnterpreteerd worden dan een intimidatiepoging.”
“Na het overleg met het gemeentebestuur stuurde Natuurpunt aan op een ‘task force’ waarin het samen met de voor mijn bouwdossier bevoegde ambtenaren wou zetelen. Ongezien, en stuitend”, fulmineert Maarten. “Als de locatie die ik nu op het oog heb aanvaardbaar is voor alle overheidsinstanties, waar haalt een natuurvereniging dan het recht vandaan om hen te overrulen en met een eigen voorkeurlocatie te komen. Door de procedure bij de Raad voor Vergunningenbetwistingen staat het mes mij op de keel, en moet ik wel afwachten of Natuurpunt op korte termijn met een voorstel komt. Al is het twijfelachtig dat ik daar op in kan gaan. Niet alleen moet heel het dossier dan van nul starten, vindt maar eens een andere locatie die vrij is van alle planologische restricties.” Maarten somt op waarmee er allemaal rekening moet worden gehouden: de ligging langs een goed uitgeruste weg, niet in overstromingsgebied, niet in of zelfs niet nabij natuurgebied vanwege de stikstofemissie van een stal, evenmin te dicht bij bewoning ook al is die zonevreemd, enz.
Hoewel de familie Van Schoonbeek geen nieuwe aanvraag indient om de onderhandelingen alle ruimte te geven, is het vertrouwen zoek. “Onder meer omdat Natuurpunt het nodig achtte om zelf de synthese te schrijven van een besloten vergadering, die te mailen naar het lokale bestuur en zelf het vervolgparcours uit te zetten.” De voorkeur van Natuurpunt lijkt uit te gaan naar de inplanting van de kippenstal bij de bestaande rundveestal van de familie. Vanwege de nabijheid van Europees waardevolle natuur kreeg het bedrijf op die plek ‘code oranje’. De stikstofuitstoot van de dieren in een stal bemoeilijkt namelijk de realisatie van natuurdoelen door de ongewenste verrijking van de bodem met stikstof die neerslaat.
Uitbreiden op die plek lijkt dus weinig realistisch, onder voorbehoud van eventuele versoepelingen in de PAS-wetgeving, “anders zou nieuwbouw op de bestaande locatie een evidente keuze betekenen “, zegt schepen van Ruimtelijke Ordening, Landbouw en Milieu Jan Van der Velpen. “We willen als gemeentebestuur mee zoeken naar een inplantingsplaats die haalbaar is voor de betrokken landbouwer en die tegemoet komt aan een aantal bezwaren over de oorspronkelijk gekozen locatie.”
Ook Hugo Abts van Natuurpunt Oost-Brabant is kort in de reactie, “om niet mee te gaan in het polemiseren rond dit dossier en de dialoog open te houden”. Wel vindt hij het belangrijk dat de lezer weet dat Natuurpunt Oost-Brabant vzw een zelfstandige regionale natuurvereniging is die autonoom besloot om naar de rechter te stappen ter vrijwaring van een stukje ongerept Bierbeeks landschap. “Het is nog maar de tweede keer dat we hier een procedure opstarten, terwijl er in Bierbeek, Boutersem en Hoegaarden meer stallen gebouwd worden, en even vaak gaf de Raad voor Vergunningenbetwistingen ons gelijk.” Abts wil er liever niet dieper op ingaan omdat media-aandacht niet bevorderlijk is voor een oplossing.
Voor de inhoudelijke argumentatie van Natuurpunt Oost-Brabant moeten we dus de website van de vereniging consulteren: “De bouw van de kippenstal betekent een aantasting van het schaarse open landschap, dat als dusdanig opgenomen is in het goedgekeurd structuurplan van de gemeente. Dat was ook de mening van de gemeente Bierbeek, die de vergunning in eerste instantie weigerde. Daarnaast is er een veiligheidsprobleem want het (zwaar) verkeer naar de kippenstal moet langs een weg rijden waar gemotoriseerd verkeer wordt geweerd omdat het deel is van de fietssnelweg tussen Leuven en Tienen, waar een scheiding van het fietsverkeer en het overig verkeer vooropstaat.”
Het verzoekschrift voor het administratieve rechtscollege motiveerde dat de waarde van het open akkerlandschap niet onderschat mag worden. De vraag of een kippenstal daar wel op zijn plaats is, moet volgens Natuurpunt Oost-Brabant strenger beoordeeld worden vanwege de ruimtelijke bestemming en de goedgekeurde ruimtelijke beleidsplannen gericht op het behoud van de open ruimte, meer bepaald landschappelijk waardevol agrarisch gebied.
