"Met juiste strategie kan elk kind gezond leren eten"

Gezondere eetgewoontes bij kinderen en adolescenten bereik je niet enkel met kennis, vooral het gedrag moet veranderen. Het onderzoeksproject Reward waaraan onder meer de UGent en de KU Leuven meewerken onderzocht hoe kinderen geholpen kunnen worden om gezonde voedingskeuzes te maken. De onderzoekers bestudeerden hoe de beloningswaarde van voeding, de beloningsgevoeligheid van kinderen en jongeren, en beloning als gedragsveranderingstechniek elkaar beïnvloeden, en hoe dit samenspel gebruikt kan worden om kinderen en jongeren aan te zetten tot gezondere voedselkeuzes.

"Gezond eten is belangrijk, dat weten de meeste jongeren wel", zegt Leentje Vervoort (UGent) van Reward, een door het Vlaams Agentschap Ondernemen gesteund onderzoeksproject waarbij de KU Leuven en een reeks andere partners betrokken zijn. "Toch zien we dit niet altijd terug in wat jongeren consumeren. Al tijdens de kinderjaren gaat het fout: de meeste kinderen halen niet de dagelijks aanbevolen hoeveelheid essentiële voedingsmiddelen via bijvoorbeeld groenten en fruit, maar consumeren veel te veel energierijke producten met lage nutritionele kwaliteit." 

Omdat veel makkelijk beschikbaar voedsel een sterk effect heeft op de beloningscentra in de hersenen, blijkt dat vooral jongeren die sterk beloningsgevoelig zijn, vatbaarder zijn om voedsel met hoger vet- en suikergehalte tot zich te nemen, zo legt Vervoort uit: "Beloningsgevoeligheid is een persoonlijkheidstrek die bepaalt hoeveel plezier of beloning iemand ervaart wanneer hij of zij in contact komt met aangename, belonende prikkels, zoals voedsel. Iemand met een hoge beloningsgevoeligheid reageert heftiger op zulke prikkels dan iemand met lage beloningsgevoeligheid, omdat hun beloningsgebieden in de hersenen actiever zijn."

Het blijkt belangrijk om bij kleuters al rekening te houden met individuele persoonlijkheidsverschillen. Sommige kinderen zijn hoog beloningsgevoelig, wat zich kan uiten in meer extern eetgedrag, terwijl kinderen met een hoge strafgevoeligheid meer neigen naar voedselvermijding. Om hun consumptie van groenten en fruit te bevorderen, constateerden de onderzoekers dat het effectief is om kinderen herhaaldelijk in contact te brengen met groenten.

"Daarbij zien we dat de combinatie van de contactmomenten met "modeling" (de opvoeder toont het goede voorbeeld) of een beloning (bijvoorbeeld iets tastbaars), mogelijks betere resultaten heeft”, zo legt Vervoort uit. “De onderzoekers werkten een interventietool uit die het herhaaldelijk proeven en de beloningen samenbracht. Bij lagere schoolkinderen blijken niet alleen de individuele persoonlijkheidsverschillen belangrijk, maar ook de rol van de thuisomgeving. Bij adolescenten wordt meer heil gezocht in het gebruik van innovatieve interventiemethodes zoals bijvoorbeeld apps en games.