"Monsanto's negatieve impact op mensenrechten"

Om na te gaan of de activiteiten van de Amerikaanse biochemische reus Monsanto het recht op een veilige, gezonde en duurzame omgeving en het recht op gezonde voeding heeft geschonden, werd door een schare middenveldorganisaties een heus Monsanto Tribunaal georganiseerd in Den Haag, de plaats waar ook het Internationaal Strafhof gevestigd is. Volgens de uitspraak van de vijf rechters heeft Monsanto die rechten wel degelijk geschonden en belemmert de houding van het bedrijf bovendien ook het recht op vrijheid dat noodzakelijk is voor wetenschappelijk onderzoek.
18 april 2017  – Laatste update 4 april 2020 15:33

Om na te gaan of de activiteiten van de Amerikaanse biochemische reus Monsanto het recht op een veilige, gezonde en duurzame omgeving en het recht op gezonde voeding heeft geschonden, werd door een schare middenveldorganisaties een heus Monsanto Tribunaal georganiseerd in Den Haag, de plaats waar ook het Internationaal Strafhof gevestigd is. Volgens de uitspraak van de vijf rechters heeft Monsanto die rechten wel degelijk geschonden en belemmert de houding van het bedrijf bovendien ook het recht op vrijheid dat noodzakelijk is voor wetenschappelijk onderzoek.

Op 15 en 16 oktober van vorig jaar werden dertig verklaringen afgelegd door getuigen, waaronder ook boeren, en deskundigen over de impact van de activiteiten van Monsanto op het recht op een gezond milieu en het recht op voeding. De vijf rechters penden de afgelopen maanden hun juridische opinie neer en formuleerden juridische adviezen om de internationale wetgeving inzake mensenrechten en milieurechten aan te passen en te versterken. Het Monsanto Tribunaal mag dan wel een neptribunaal zijn, de uitvoering van het proces verliep onder de deskundige leiding van onder meer de Belgische Françoise Tulkens, die twaalf jaar lang de Belgische rechter was aan het Europees Hof voor de Rechten van de Mens in Straatsburg. Monsanto had van meet af aan aangegeven niet deel te nemen aan het proces maar wel te willen luisteren naar de bezorgdheden. 

De rechters spraken zich uit over de consequenties van de bedrijfsactiviteiten van Monsanto. In de eerste plaats oordeelt het tribunaal dat Monsanto zich heeft ingelaten met activiteiten die een negatieve impact hebben op het recht op een gezond milieu. Volgens het tribunaal blijft er een kloof bestaan tussen de engagementen van Monsanto en het effectief beschermen van het leefmilieu, ondanks de ontwikkeling van verschillende instrumenten om dat leefmilieu te beschermen. Ook het recht op voeding en gezondheid wordt volgens de rechters geschaad door de activiteiten van Monsanto. 

Het tribunaal oordeelt dat de genetisch gemodificeerde zaden die het verkoopt niet altijd betaalbaar zijn voor landbouwers en dat ze bovendien een bedreiging vormen voor de biodiversiteit. Algemener veroorzaken de activiteiten en producten van Monsanto bodem- en waterschade. Verwijzend naar de gevallen waarbij Monsanto processen aanspant tegen landbouwers op wiens percelen genetische contaminatie van genetisch gemodificeerd Monsanto-zaad is vastgesteld en hen in sommige gevallen zelfs dwingt de teelt van hun niet-ggo-gewassen op te geven, oordeelt het tribunaal dat Monsanto de voedselsoevereiniteit aantast.

Ook de vrijheid die nodig is voor wetenschappelijk onderzoek wordt belemmerd door Monsanto volgens de vijf rechters, die verwijzen naar intimidatie en het in diskrediet brengen van wetenschappelijke studies die vragen stellen bij de bescherming van het leefmilieu en de volksgezondheid, het door omkoping verkrijgen van vals onderzoek en het uitoefenen van druk op overheden. De rechters verwijzen ook naar de medeplichtigheid van het bedrijf aan oorlogsmisdaden, meer specifiek aan de ontwikkeling en het ter beschikking stellen van het beruchte Agent Orange, waarvan meer dan 70 miljoen liter werden gesproeid op ongeveer 2,6 miljoen hectare Vietnamese grond. Als ecocide zou opgenomen worden in het internationaal recht, dan zou Monsanto zich daar in deze casus schuldig aan hebben gemaakt, aldus de rechters.

Om dergelijke inbreuken in de toekomst te voorkomen of te beteugelen, pleit het tribunaal voor een groter respect in de internationale rechtspraak voor mensen- en milieurechten. Het tribunaal verwijst daarbij specifiek naar een hele set regels die de rechten van grote investeerders in het kader van vrijhandelsverdragen beschermt, maar daarbij vaak lokale wetgeving ter bescherming van het milieu en van mensenrechten ondermijnt. Vervolgens moeten multinationals - zoals Monsanto - verantwoordelijk kunnen worden gesteld voor hun inbreuken tegen fundamentele rechten, zo vindt het tribunaal. 

"Dit advies is een sterk signaal naar iedereen die betrokken is bij internationale rechtspraak, maar ook naar de slachtoffers van giftige chemicaliën en de macht van grote bedrijfen", aldus Tjerk Delhuisen van het tribunaal. "Het tribunaal heeft belangrijke informatie uitgewisseld tussen advocaten en organisaties die de slachtoffers vertegenwoordigen. Het is daardoor waarschijnlijk dat er nog veel meer rechtszaken zullen volgen tegen Monsanto en gelijkaardige bedrijven. Al die zaken zullen meer en meer duidelijk maken wat de échte productiekost is en zullen dan ook op lange termijn een invloed hebben op de waarde van aandelen. Bedrijven die de gezondheid, voedsel en het milieu schaden zullen verantwoordelijk worden gesteld voor hun daden." 

Lees het volledige advies hier.

Gerelateerde artikels

Er zijn :newsItemCount nieuwe artikels sinds jouw laatste bezoek