Natuurpunt print jaarverslag op papier van grasmaaisel

Het jaarverslag van Natuurpunt wordt op papier 'van eigen makelij' gedrukt. De grondstof van het papier is namelijk maaisel uit natuurgebieden. Jaarlijks komen duizenden tonnen natuurmaaisel vrij dat niet of beperkt benut wordt. Dat kan beter denken de 12 partners uit Vlaanderen en Nederland die elkaar vinden binnen het project ‘GrasGoed’. Zij werken op verschillende pistes, van gras voor papier en isolatiemateriaal tot vervanger van veen in potgrond. Hoe het graspapier tot stand kwam, vertelt projectcoördinator Katrien Wijns (Natuurpunt).

Eén van de belangrijkste technieken van natuurbeheer is maaien. Zo wordt ruimte en licht gecreëerd voor zeldzame planten. Cruciaal daarbij is dat het maaisel nadien ook weggehaald wordt. Maar wat gebeurt er met gras dat niet geschikt is als veevoeder? Tot voor kort was het antwoord weinig want het werd afgevoerd als groenafval, of diende in het beste geval als grondstof voor compost. Binnen het Interreg-project GrasGoed willen Vlaamse en Nederlandse partners grasmaaisel een tweede leven geven als duurzaam product.

Met gras kunnen verschillende producten ontwikkeld worden, maar de markt is nog nieuw en de weg van grondstof tot eindproduct is bezaaid met obstakels. Voor bermgras – dat ook in beeld komt als bron van biomassa – mag je 'obstakels' haast letterlijk nemen want verontreiniging van het maaisel bemoeilijkt de verwerking. “Natuurgras is zuiverder. Enkel wat zandresten en steentjes dienen verwijderd te worden voor het raffinageproces”, vertelt projectcoördinator Katrien Wijns. Met het oog op minder verontreiniging verbeterde Natuurpunt de eigen maaimachines. Ook bij overslag van het product voor transport is het de kunst om vervuiling van het gras met aarde te vermijden.

De techniek van grasraffinage is binnen dit project verder op punt gesteld. Dat gebeurt met machines die de celstructuren van het gras vernietigen en het scheiden in vezels, eiwitten en celsappen. De bedrijven Grassa en Newfoss verwerken het gemaaide gras in een mobiele, respectievelijk vaste installatie. Van de mobiele installaties zijn al verschillende generaties gebouwd – en verkocht – voor de verwerking van gras van landbouwkundige kwaliteit. Dit voorjaar wordt de laatste hand gelegd aan een machine die natuurgras efficiënt kan verwerken.

Voor de productie van twee ton graspapier is amper 600 kilo gras nodig zodat niet voor raffinage gekozen werd, maar eenvoudigweg voor drogen en verkleinen. “Na experimenten op laboschool deed drukkerij Zwartopwit een geslaagde productietest, waar bruikbaar papier uit voortgekomen is”, vertelt Wijns. Het nieuwe jaarverslag van Natuurpunt is het eerste drukwerk dat in grote oplage in graspapier van de band rolt bij de drukkerij in Herenthout.

Natuurpunt liet er drukwerk van maken, en het graspapier is in A4-formaat ook geschikt voor printers. Door te variëren met het percentage grasvezel kan je mogelijk ook donkerder teken- en inpakpapier maken. “Het prijskaartje is nu nog behoorlijk hoog, maar dat kan omlaag wanneer de interesse en de verkoop toenemen. De drukkerij staat zelf in voor die verkoop, en richt zich onder meer tot particulieren die een uitnodiging of kaartje op origineel natuurpapier willen laten drukken.” Niet eerder was graspapier commercieel beschikbaar in ons land.

GrasGoed wil zoveel mogelijk grasachtige biomassa bij elkaar krijgen om tot een economisch interessante hoeveelheid te komen. Van grasmaaisel uit natuurgebieden van Natuurpunt en het Agentschap voor Natuur en Bos werd een 300 ton grote graskuil gemaakt. Aan biomassa was dus geen gebrek om ook andere toepassingen zoals isolatiematten en eierdoosjes te onderzoeken. Grasvezel kan zelfs een alternatief zijn voor de veen in potgrond. Na extractie van de vezel blijft een eiwitconcentraat en nutriëntensap over dat op zijn beurt toepassingen heeft als veevoeder of bodemverbeteraar.

In Vlaanderen zijn Natuurpunt, Inverde, Grenspark De Zoom-Kalmthoutse Heide, Vandervelden Algemene bosbouw en Agricon betrokken bij het project. Grassgoed wordt gefinancierd vanuit het Europese Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO). Daarnaast ontvangt het een belangrijke subsidie van de provincie Antwerpen en provincie Noord-Brabant.