"Nieuw GLB stelt veel meer eisen voor minder centen"

Nu Europees landbouwcommissaris Phil Hogan zijn voorstellen voor het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid na 2020 officieel heeft bekendgemaakt, komen ook de eerste reacties binnen. Boerenbond reageert ontevreden. “Europa betaalt minder en vraagt meer van de boeren”, zo klinkt het. De landbouworganisatie vreest ook een hernationalisering van het landbouwbeleid. De Vlaamse politici die in het EU-parlement zetelen, reageren genuanceerd. Greenpeace vindt dan weer dat er onvoldoende garanties voor de bescherming van het milieu en de volksgezondheid zijn opgenomen.

Boerenbond merkt enerzijds op dat het nieuwe voorstel wel ingaat op de vraag naar meer maatwerk en flexibiliteit voor de lidstaten, maar anderzijds wordt gevreesd dat de slinger te ver zal doorslaan. “Er bestaat een groot risico op hernationalisering van het landbouwbeleid en op ondergraving van de interne markt”, zegt voorzitter Sonja De Becker. “Het strategisch plan dat Vlaanderen, net als de andere lidstaten moet uitwerken en voorleggen aan de Commissie, moet zorgen dat het gelijke speelveld niet wordt verstoort. Wij dringen aan op een goed evenwicht tussen economische en ecologische uitdagingen.”

Europarlementsleden Tom Vandenkendelaere (CD&V) en Sander Loones (N-VA) zien wel kansen in de macht die de lidstaten voortaan krijgen. Voor het eerst worden Vlaanderen en Wallonië in dat kader ook erkend door Europa als aparte entiteiten. “Vlaanderen zal voortaan kunnen bepalen welke praktijken onze landbouwers zullen moeten gebruiken om aan de doelstellingen van het ‘eco scheme’ (de ecologische doelstellingen, nvdr) te voldoen”, aldus Vandenkendelaere. Ook N-VA is tevreden dat “Vlaanderen een beleid zal kunnen voeren dat meer op maat is van onze Vlaamse boeren”.

Groen-parlementslid Bart Staes vreest dan weer meer oneerlijke concurrentie door het zwaartepunt van het landbouwbeleid te verleggen naar de lidstaten. En dat zal volgens hem niet alleen een economische impact hebben, maar er zal ook effect zijn op de veerkracht van de sector. “Lidstaten mogen gerust hun nationale prioriteiten bepalen, maar dan moet er wel eerst een duidelijk en dwingend wettelijk en politiek kader zijn waarin de doelen omtrent klimaatverandering, biodiversiteit, volksgezondheid, enz. zijn vastgelegd. En dat ontbreekt vooralsnog” “, zegt het EU-parlementslid in een persbericht. Ook Greenpeace meent dat er op dat vlak onvoldoende garanties zijn ingebouwd.

Boerenbond pleit ervoor dat er blijvend wordt ingezet op geleidelijke overgangen van de huidige vormen van ondersteuning naar nieuwe instrumenten en dat die instrumenten zo uitgewerkt worden dat ze aansluiten bij de landbouwrealiteit en -praktijk. “Het GLB blijft een landbouwbeleid ter ondersteuning van de actieve boer. Die garanties zitten nu onvoldoende ingebouwd in deze wetgevende voorstellen”, luidt het.

Tegelijk wordt het ook steeds duidelijker dat de aangekondigde korting van vijf procent op het totale GLB-budget in werkelijkheid veel groter zal zijn. “Rekening houdend met het feit dat het om een gemiddelde korting over zeven jaar gaat en rekening houdend met koopkrachtverliezen, kan de eindafrekening uiteindelijk oplopen tot 20 à 25 procent verlies tegen 2027”, becijferde Boerenbond. “Zo dreigen twee opeenvolgende hervormingen van het GLB de Vlaamse land- en tuinbouw in koopkrachttermen uiteindelijk tot de helft minder ondersteuning te bieden.”

Dat Europa de steun per bedrijf wil plafonneren tot 60.000 à 100.000 euro wordt door N-VA positief onthaald. “Meer kleine boeren moeten zo aanspraak kunnen maken op een groter stuk van de taart”, zegt federaal kamerlid Rita Gantois. Greenpeace vreest echter dat er nog steeds enorme bedragen naar grote landeigenaars en bedrijven zullen gaan, waardoor de voorstellen van de Commissie hun doelstellingen voorbij zullen schieten. Ook Staes verwacht niet dat er na 2020 “een eerlijkere verdeling van de middelen zal zijn tussen de lidstaten en regio’s of tussen kleine en grotere landbouwbedrijven”.

Volgens Boerenbond dreigt het GLB na 2020 uit te draaien op “veel meer vereisten voor veel minder centen”. “En dat terwijl de economische en ecologische uitdagingen en de maatschappelijke verwachtingen net sterk zijn toegenomen terwijl de marktprijs niet volgt, integendeel. Ook europarlementslid Vandenkendelaere merkt in een opiniestuk op dat de vraag naar meer duurzaamheid terecht is, maar dat de vraag naar een eerlijke verdeling van de kosten ervan dat evenzeer is. “Wie betaalt de duurzaamheid? Nu het Europees landbouwbudget op krimpen staat, wordt die vraag nog prangender. Duidelijk is alvast wie niet wil betalen: de verwerkende nijverheid, de supermarkt en de consument. Op het einde van de rit is het nog altijd de laagste prijs die de doorslag geeft.”

Vandenkendelaere ziet de landbouwer als “diegene die meestal aan het kortste eind trekt en wiens inkomen afhankelijk is van weer, wind, internationale conflicten en de luim van de supermarkten”. “Duurzaamheid is meer dan je aardappelen halen bij de boer om de hoek. Het is onze toekomst en daarenboven een economische keuze. De overheid zal moeten tussenkomen en bepalen wie de factuur zal bepalen”, klinkt het. Meewerken aan duurzaamheid is in zijn ogen een ethische verantwoordelijkheid, geen louter economische. “Je gaat toch ook niet manifesteren voor 11.11.11 in een T-shirt van Primark die twee euro kost? Groenten kopen tegen dumpingprijzen en verontwaardigd kijken naar een boer die pesticiden gebruikt, is net hetzelfde.”

Boerenbond formuleert dan ook een duidelijke vraag naar de beleidsmakers. “We hebben nood aan een sterker gefinancierd GLB dan wat nu op tafel ligt én een flexibel maar rechtszeker Europees kader dat in hoofdzaak inzet op de economische uitdagingen waar de actieve landbouwers voor staan”, besluit voorzitter De Becker.

Volgens Bart Staes is er nood aan een meer holistische aanpak waarbij het huidige landbouwbeleid wordt omgeturnd naar een Europees Voedsel- en Landbouwbeleid waarbij beslissingen op evenwaardige voet worden genomen door de ministers van Landbouw, Plattelandsontwikkeling, Milieu, Volksgezondheid, Voedselveiligheid en Consumentenzaken. “Investeringen moeten weggeleid worden van industriële en grootschalige landbouw naar kleinere en duurzame boerderijen. Boeren die de hoge normen inzake milieu, arbeid en dierenwelzijn halen en hun pesticidegebruik doen dalen, moeten daarvoor beloond worden. In het voorstel zijn amper criteria vastgelegd, laat staan dat er aanbevelingen of sancties worden geformuleerd bij niet-naleving.”

Koen Carels, secretaris van de Strategische Adviesraad Landbouw- en Visserij (SALV), vat de weerstand tegen de nieuwe GLB-voorstellen als volgt samen op Twitter: “Landbouwers klagen omdat ze onder druk gezet worden om milieuvriendelijker te telen in ruil voor minder geld, terwijl Europa wordt overspoeld met import uit delen van de wereld waar de milieuwetgeving veel minder strikt is.”