Nieuwe EU-steun voor hardfruittelers in België en Polen

Aan de handelsoorlog tussen de Europese Unie en Rusland komt nog altijd geen eind. De economische sancties zijn over en weer verlengd. Fruittelers zijn daar ongewild de dupe van zodat de Europese Commissie gelijktijdig bekendmaakte dat het de buitengewone steunmaatregelen met nog eens een jaar verlengt, tot eind juni 2018. Ze bieden een vangnet ter waarde van 70 miljoen euro voor fruit (appels, peren, pruimen, citrusvruchten, perziken en nectarines) dat niet verkocht geraakt. Maximaal kan bijna 166.000 ton fruit uit de markt worden genomen, waarvan 21.845 ton appels en peren in eigen land.

De steunmaatregelen voor de gedupeerde tuinders voerde Europa in na de Russische handelsboycot die ondertussen al dateert van augustus 2014. In eigen land zijn vooral fruittelers daarvan het slachtoffer geworden omdat de conference-peer met Rusland relatief dichtbij een grote afzetmarkt had. In 2013 ging het over meer dan 90.000 ton peren, waarmee Rusland met voorsprong de belangrijkste afnemer was van Belgische peren. Belgische appels werden er dat jaar alleen in onze buurlanden Nederland, Frankrijk en Duitsland meer verkocht dan in Rusland.

Door opnieuw 70 miljoen euro vrij te maken voor het uit de markt nemen van fruit hoopt de Europese Commissie het Russische importverbod ook het komende jaar op te vangen. Overtollig product kan bestemd zijn voor liefdadigheidsinstellingen of voor andere dan voedingsdoeleinden (diervoeder, compostering, verwerking). Om voedselverspilling zo veel mogelijk te vermijden, geldt een hoger steunpercentage voor voedselbedeling dan voor niet of groen oogsten. Een lidstaat kan er voor opteren om alleen het uit de markt nemen van fruit te vergoeden zodat het sowieso geoogst wordt. Zo ging het er de voorbije twee jaar in Vlaanderen aan toe, nadat minister Joke Schauvliege in 2014 wel toegestaan had dat het fruit aan de bomen bleef hangen omdat de handelsboycot. Toen kwam de handelsboycot immers als een donderslag bij heldere hemel kort voor de pluk zou starten.

De nieuwe regeling staat enkel open voor fruit en niet voor groenten omdat de Commissie gemerkt heeft dat de marktsituatie voor groenten verbeterde. “Het grootste deel van de door het Russische invoerverbod getroffen groenteproductie is afgeleid naar alternatieve markten en de marktprijzen zijn gestabiliseerd.” Met een meerjarige teelt als fruitbomen kan een teler zich niet aanpassen aan plotseling wijzigende omstandigheden, wat volgens de EU-commissaris Phil Hogan een verlenging van de steun rechtvaardigt. “De Commissie heeft alles gedaan wat in haar macht lag om door het Russische invoerverbod getroffen producenten te steunen. Deze laatste verlenging geeft opnieuw een duidelijk signaal dat we onverzettelijk en onverschrokken achter onze landbouwers blijven staan”, aldus Hogan.

Maximaal zal de komende 12 maanden 165.835 ton fruit uit de markt genomen kunnen worden, verdeeld over vier fruitsoorten: appels en peren; pruimen; citrusvruchten; perziken en nectarines. Fruittelers uit twaalf lidstaten kunnen er gebruik van maken. Bij het toewijzen van de maximumhoeveelheden per lidstaat hield de Commissie rekening met de plaatselijke noden, welke gelijklopen met de nationale exportvolumes voor fruit die tot 2013 voor Rusland bestemd waren.

Dat maakt van de Belgische fruittelers de tweede grootste begunstigde van de steunregeling wat appel en peer betreft (21.845 ton). Poolse appeltelers zijn nog zwaarder getroffen zodat zij de druk op de markt met 75.565 ton kunnen verlichten. Pruimen, citrusvruchten, perziken en nectarines zullen vooral in Spanje, Griekenland, Italië en Cyprus van de markt worden gehaald. In welke mate de fruitsector effectief beroep doet op de steunregeling is afhankelijk van de marktprijs en van de op nationaal of regionaal niveau verder uitgewerkte steunregeling.