Nieuwe EU-wetgeving voor nieuwe voedingsmiddelen
De Europese Commissie en het Parlement hebben een overeenkomst bereikt over een nieuwe verordening inzake ‘novel foods’ of nieuwe voedingsmiddelen. De nieuwe verordening moet het voor bedrijven makkelijker maken om nieuwe voedingsmiddelen op de Europese markt te brengen zonder dat de voedselveiligheid in het gedrang komt. Daarnaast moet deze nieuwe stap voor de Europese agrovoedingsindustrie – de tweede grootste werkgever in Europa – gunstige voorwaarden creëren om van innovatie te profiteren, wat de groei en de werkgelegenheid in Europa moet aanzwengelen. Tussen 1997 en 2014 zijn ongeveer 170 aanvragen voor het gebruik van nieuwe voedingsmiddelen ingediend. 90 daarvan verkregen ook effectief een vergunning.
Omdat de huidige regels omtrent nieuwe voedingsmiddelen bijna twintig jaar oud zijn, maakte de Europese Commissie werk van een nieuwe set regels die de productie en handel van zogenaamde ‘novel foods’ in goede banen leidt. Technologie en wetenschappelijk advies hebben in die periode een aanzienlijke ontwikkeling doorgemaakt, en bovendien duurde de huidige vergunningsprocedure gemiddeld 3,5 jaar. In 2008 kwam de Commissie al eens met een voorstel voor een herziening van de wetgeving op de proppen, maar doordat geen akkoord werd gevonden tussen de Raad en het Europees Parlement werd de nieuwe verordening op de lange baan geschoven.
Dankzij de nieuwe verordening moet de vergunningsprocedure vlotter verlopen en kunnen veilige en innovatieve voedingsmiddelen sneller in de handel worden gebracht en onnodige handelsbelemmeringen uit de weg worden geruimd zonder de voedselveiligheid in het gedrang te brengen. De verordening voorziet in een gecentraliseerd vergunningssysteem dat een vlottere en snellere vergunningsprocedure waarborgt en aanvragers van een vergunning meer rechtszekerheid biedt. De Europese Autoriteit voor voedselveiligheid (EFSA) zal de aanvragen aan een wetenschappelijke risicobeoordeling onderwerpen, terwijl de Commissie de dossiers van alle aanvragers zal beheren en voorstellen zal indienen voor de toelating van nieuwe en veilige voedingsmiddelen.
Om de handel in traditionele voedingsmiddelen uit landen buiten de EU te vergemakkelijken, voorziet de nieuwe verordening ook in een meer toepasselijke beoordelingsprocedure voor voedingsmiddelen die in de EU als nieuw worden beschouwd. Als kan worden aangetoond dat een traditioneel voedingsmiddel nooit veiligheidsproblemen heeft opgeleverd en de EU-lidstaten of EFSA geen veiligheidsrisico's hebben vastgesteld, mag het voedingsmiddel in de handel worden gebracht op basis van een kennisgeving door de exploitant van het voedingsmiddelenbedrijf. De nieuwe verordening bevat ook bepalingen inzake gegevensbescherming. Nieuwe wetenschappelijke gegevens en door eigendomsrechten beschermde gegevens mogen vijf jaar lang – te rekenen vanaf de dag waarop de vergunning voor een nieuw voedingsmiddel is verleend – niet voor een andere aanvraag worden gebruikt.
Er wordt alleen een vergunning voor nieuwe voedingsmiddelen in de EU verleend als de voedingsmiddelen geen risico voor de volksgezondheid vormen, vanuit voedingsoogpunt niet nadelig zijn wanneer ze een soortgelijk voedingsmiddel vervangen en de consument niet misleiden. Met het oog op de veiligheid moeten ze wetenschappelijk worden beoordeeld alvorens een vergunning wordt verleend. In de vergunning worden de gebruiksvoorwaarden, de hoedanigheid als voedingsmiddel/voedselingrediënt en de etiketteringsvoorschriften vermeld.
Nieuwe voedingsmiddelen zijn voedingsmiddelen die vóór mei 1997 nog niet in belangrijke mate in de Europese Unie werden geconsumeerd. Het kan gaan om recent ontwikkelde voedingsmiddelen, voedingsmiddelen die met behulp van nieuwe technologieën en productieprocessen worden geproduceerd of voedingsmiddelen die traditioneel in landen buiten de Europese Unie worden gegeten. Tussen 1997 en 2014 zijn ongeveer 170 aanvragen voor het gebruik van nieuwe voedingsmiddelen in de EU ingediend, of zeven tot tien aanvragen per jaar. Tot dusver is een vergunning verleend voor het gebruik van ongeveer 90 nieuwe voedingsmiddelen.
De verordening is bindend voor alle Europese lidstaten. Dat betekent dat een levensmiddel dat in de EU in de handel mag worden gebracht, in alle lidstaten van de EU mag worden verkocht. EU-lidstaten kunnen de verkoop en het gebruik van een nieuw voedingsmiddel wel opschorten of tijdelijk beperken, als ze van oordeel zijn dat het voedingsmiddel een gevaar voor de gezondheid vormt overeenkomstig de vrijwaringsbepalingen van de algemene levensmiddelenwetgeving. De autoriteiten van de lidstaten moeten de Commissie hiervan in kennis stellen. Vervolgens stelt de Commissie een onderzoek in naar de beschermende maatregelen van de lidstaten. Indien wordt vastgesteld dat een voedingsmiddel een risico voor de consumenten vormt, kan de Commissie de vergunning voor de verkoop en het gebruik ervan in de EU onmiddellijk opschorten.
Nieuwe voedingsmiddelen zijn voedingsmiddelen die voor mei 1997, toen de eerste wetgeving inzake nieuwe voedingsmiddelen in werking is getreden, niet in belangrijke mate in de EU werden geconsumeerd. Het kan gaan om recent ontwikkelde innovatieve voedingsmiddelen, zoals bijvoorbeeld warmtebehandelde melkproducten die met Bacteroides xylanisolvens worden vergist; voedingsmiddelen die met behulp van nieuwe technologieën en productieprocessen worden geproduceerd; of voedingsmiddelen die traditioneel in landen buiten de EU worden gegeten, zoals bijvoorbeeld insecten of chiazaad.
Onlangs werden onder meer de volgende nieuwe voedingsmiddelen goedgekeurd: olie uit Buglossoides arvensis, raapzaadeiwit en korianderzaadolie. Andere voorbeelden zijn ‘salatrim’, een vet met een verminderde energiewaarde, DHA-rijke olie van microalgen en onder hoge druk behandelde vruchtensappen. Vooraleer de nieuwe verordening in het publicatieblad van de Europese Unie wordt bekendgemaakt, moet ze nu nog formeel worden goedgekeurd door het Europees Parlement en de Raad. De nieuwe regels zijn twee jaar van toepassing vanaf de datum van inwerkingtreding van de nieuwe verordening, rond eind 2017.
