Boerenprotest: Wetsvoorstel Groen haalt eindmeet niet, maatregelenpakket taskforce wel
De wetsvoorstellen die door PS, Ecolo-Groen en Les Engagés op tafel werden gelegd met als doel een eerlijkere prijs te bekomen voor de boer, vonden niet op tijd een meerderheid om voor te leggen in het huidige federaal parlement. De maatregelen om oneerlijke handelspraktijken tegen te gaan en een prijzentunnel te installeren zullen volgende week wel gestemd worden in de ministerraad. Daar werd reeds eerder deze week een meerderheid voor gevonden.
Woensdag lagen de voorstellen van PS, Ecolo-Groen en Les Engagés op tafel in de Kamercommissie Economie. Ze hoopten er een meerderheid te vinden om hun voorstellen uiteindelijk ter stemming te leggen in het federaal parlement. Maar de commissie moest geschrapt worden omdat er niet genoeg leden aanwezig waren. Daarbij werd vooral gewezen in de richting van de MR, de partij van minister van Landbouw David Clarinval. Aangezien het parlement binnenkort voor de verkiezing ontbonden wordt, rest er geen tijd meer om het voorstel nog te bespreken.
Koen Peumans, woordvoerder van minister Clarinval, liet weten dat er al een akkoord werd gevonden bij de meerderheid op vlak van prijzen en eerlijke handelspraktijken. “Dit wetsontwerp zal volgende week vrijdag onmiddellijk op de minsterraad behandeld worden. Deze manier is veel sneller dan een wetsvoorstel dat nog een meerderheid moet vinden alvorens het gestemd kan worden in het parlement, en erna pas in de ministerraad kan komen. Daarbovenop komt ook het feit dat er een negatief advies werd gegeven door het FOD Economie op het wetsvoorstel van de PS, wat een spoedige doorgang nog meer bemoeilijkte.”
Wetsvoorstel
De wetsvoorstellen die werd voorgelegd door Ecolo-Groen, PS en Les Engagés zijn verschillend van het wetsontwerp waar de meerderheid akkoord mee gaat. “In ons wetsvoorstel hadden we verschillende maatregelen om tot eerlijke prijzen te komen voor de boer”, duidt federaal parlementslid Barbara Creemers (Groen). “Zo zat er onder meer een voorstel in om superkortingen in supermarkten te beperken, en om een spiegelclausule in te voeren voor alle landbouwproducten die België binnenkomen. Ook zat er een automatische en verplichte indexatie bij van de prijzen die betaald worden aan de landbouwproducent, naar het voorbeeld van de Franse EGA-lim-wet. Het voorstel werd ook afgetoetst bij de Waalse en Nederlandse landbouworganisaties om hun mening erover te vragen.”
Creemers is teleurgesteld en vindt het ongelooflijk spijtig dat het voorstel geen meerderheid vond. “Ik juich het toe dat onze kabinetten (waarin Groen als meerderheidspartij vertegenwoordigd is, red.) een akkoord hebben gevonden. Dat is een stap in de goede richting, dat houd ik zeker niet tegen. Maar ikzelf betreur dat we niet verder gaan dan wat op tafel ligt. Ons wetsvoorstel had de ambitie om een stap verder te gaan dan het akkoord op de taskforce.”
Wat komt op de regeringstafel te liggen?
De exacte details van een prijzentunnel die volgende week voorgesteld zal worden op de ministerraad, zijn nog niet gekend. Wel werd het mechanisme errond reeds in maart afgeklopt tijdens de taskforce Agrovoeding. “Er is in België nood aan een objectieve en gedegen kostprijsindex van landbouwproducten”, duidt Pieter Verhelst, lid van het hoofdbestuur bij Boerenbond. “Deze index zou samen met de landbouwsectoren door het Prijzenobservatorium en de FOD Economie ontwikkeld worden en als basis dienen om discussies over prijsaanpassingen op gang te trekken wanneer de prijs een minimum- of maximumniveau heeft overschreden. Deze kostprijsindex kan dus een mechanisme zijn om de prijzen te herevalueren. De indexen bieden ook een grote transparantie voor iedereen in de keten. De bedoeling is om nu zo’n kostprijsindex stelselmatig voor de verschillende sectoren op te maken. Er zou gestart worden met varkens- en rundvlees omdat daar al een kostprijsindex van bestaat. Die index is momenteel wel zeer rudimentair opgesteld en zou dus ook een update krijgen.”
Hoe de kostprijsindex wordt opgevolgd, kan twee kanten uit. Er kan binnen de schoot van de brancheorganisaties, van sector tot sector, gediscussieerd worden over hoe de index vertaald kan worden naar de prijzen en contracten. “De beslissing ligt dan bij de brancheorganisaties”, aldus Verhelst. “De FOD Economie zou hierin de brancheorganisaties begeleiden om tot een akkoord te komen binnen de keten, en op te volgen of deze akkoorden uiteindelijk ook worden nageleefd.”
Een tweede optie is om wettelijk vast te leggen dat de kostprijsindex opgenomen moet worden in het contract. Waarbij de prijs telkens aangepast moet worden op basis van de indexevolutie. Deze aanpak wordt in Frankrijk met de EGAlim-wet gehanteerd. Maar zoals de Strategische Adviesraad Landbouw en Visserij (SALV) al rapporteerde, is dit moeilijker te bewerkstelligen in België. “Onze agrovoedingsketen en thuismarkt is veel breder dan alleen maar onze nationale markt. Die ligt ook voor een stuk in Nederland, Frankrijk en Duitsland. Frankrijk is anders, daar is de productie en afzetmarkt grotendeels in het land zelf”, duidt Verhelst. “De EGAlim-wet is daar dan ook afdwingbaar bij het merendeel van de keten, maar bij ons zou dit niet zo zijn.”
Het is deze tweede aanpak met verplichte doorvoering van de index in contracten en prijzen die Groen-Ecolo, de PS en les Engagés graag via het parlement hadden gestemd gezien, maar geen meerderheid voor vond.
Het verbod op verkopen met verlies geeft op zijn minst een aanleiding tot een discussie over de kosten, en hoe die zich vertalen in de prijs op het moment van het afsluiten van een contract
Oneerlijke handelspraktijken
Een ander groot element uit de taksforce Agrovoeding is het akkoord om een verbod op verkopen met verlies van landbouw- en voedingsproducten in te voeren. Hierbij mag de koper geen producten met verlies voor de verkoper aanschaffen. Dit betekent dat de voedingsverwerkende industrie in principe geen landbouwproducten kan kopen waar de landbouwer verlies op lijdt. En ook op hun beurt zouden de verwerkers hun producten niet met verlies kunnen verkopen aan de leveranciers.
“Dit verbod is niet absoluut en er kan dus van afgeweken worden. Maar het verplicht beide partijen wel contractueel vast te leggen hoe ze omgaan met de verbodsbepaling. Dit is alvast een stap vooruit omdat het op zijn minst aanleiding geeft tot een discussie over de kosten, en hoe die zich vertalen in de prijs op het moment van het afsluiten van een contract”, aldus Verhelst.
Hij is alvast blij dat er de voorbije maanden werd gediscussieerd rond een eerlijke prijsvorming. “Hetgeen wat nu in de schoot van de regering ligt, zijn zeker stappen vooruit. Het is uiteraard spijtig dat de wetsvoorstellen niet sneller werden bediscussieerd in het parlement. Want er zaten in die wetsvoorstellen nog andere goede elementen, zoals bijvoorbeeld een beperking op superkortingen, die er deze legislatuur dus niet zullen komen. Dit is een gemiste kans, maar een opportuniteit voor de volgende legislatuur om samen met de nieuwe regering en het parlement hier verder mee aan de slag te gaan.”
Volgende stappen
“Om het gebruik van het mechanisme van de prijzentunnel door te voeren is een enkel principeakkoord nodig”, duidt Peumans. “We wachten we nog één advies af voor het besproken kan worden op de ministerraad volgende week vrijdag. Om het pakket aan maatregelen over oneerlijke handelspraktijken in werking te laten treden is een Koninklijk Besluit, ondertekend door minister Clarinval, nodig. Dit staat ook gepland om uit te voeren volgende week vrijdag.”
