"Ook landbouwers in Zuiden moeten ondernemers worden"

Ook de Afrikaanse landbouwers moeten ondernemers worden. Dat is de baseline van de nieuwe strategienota Landbouw en Voedselzekerheid die minister van Ontwikkelingssamenwerking Alexander De Croo heeft voorgesteld in het Egmontpaleis. De nota kreeg de duidelijke titel "Van overleven tot ondernemen" mee. Bij de voorstelling lanceerde de vicepremier een oproep naar Belgische bedrijven om te investeren in de Afrikaanse landbouw. "Het is cruciaal dat de privésector mee aan boord komt”, klinkt het.

De strategienota moet vooral een leidraad worden bij het opstellen van samenwerkingsakkoorden met de partnerlanden van de Belgische ontwikkelingssamenwerking. Landbouwers met potentieel laten uitgroeien tot echte landbouwondernemers moet centraal staan in de toekomstige samenwerkingsakkoorden. "Afrika heeft een landbouwrevolutie nodig, weg van de weinig productieve overlevingslandbouw naar duurzame ondernemingslandbouw", meent De Croo. "Alleen dat recept kan een duurzaam antwoord zijn op de hoge bevolkingsgroei en snelle verstedelijking."

De minister is ervan overtuigd dat we moeten loskomen van het idée fixe van de kleinschalige familiale landbouwer die moet kunnen blijven voortploegen, maar er niet eens in slaagt voldoende voedsel bijeen te brengen voor zijn eigen familie. “Landbouwers moeten ondernemers worden, ook in het Zuiden. Daarom focust onze nieuwe landbouwstrategie onder meer op het bieden van technische bijstand en het vergemakkelijken van de toegang tot krediet, maar ook het uitbouwen van een lokale agrovoedingssector waar jongeren aan de slag kunnen.” Lokale en internationale handel is daarbij van belang.

De Croo betreurt dat hij op dit moment nog maar weinig Belgische agro- en voedingsbedrijven in Afrika ziet investeren, en doet hen daarom een oproep. "Niet om grootschalige landbouwbedrijven van honderden hectare monocultuur in te planten, maar wel om de handen in elkaar te slaan met lokale ondernemers, kennis te delen en duurzame ondernemingslandbouw uit te bouwen." De nota legt, behalve op ondernemerschap, ook de klemtoon op gendergelijkheid en digitale technologie. "Een hoger inkomen van de vrouwen heeft een positief effect op de voeding, gezondheid en opleiding van de kinderen", merkt De Croo op.

De nota past binnen de Duurzame Ontwikkelingsdoelen, de opvolger van de Millenniumdoelstellingen. Omdat deze doelen tegen 2030 armoede willen uitroeien, staan landbouw en voedselzekerheid centraal. "Een strategische inzet op landbouw en voedselzekerheid is een katalysator voor het bereiken van verschillende Duurzame Ontwikkelingsdoelen", is te lezen in de nota. Partners die betrokken worden bij een samenwerkingsakkoord met de partnerlanden, zoals het Belgische ontwikkelingsagentschap BTC, de Belgische ontwikkelingsbank BIO-Invest maar ook ngo's en partners uit de privé, zullen zich aan die nieuwe strategie moeten aanpassen.

De Coalitie tegen de Honger noemt de strategienota in een reactie "ontoereikend" en hekelt de "eenzijdige economische aanpak". Dat netwerk van 20 Belgische ontwikkelingsorganisaties die actief zijn in de landbouw en rurale ontwikkeling is een van de vele partners die de nota in de praktijk zullen moeten brengen. Verder merkt de Coalitie nog op dat bij het opstellen van de nota "bijzonder weinig rekening gehouden werd met onze kennis en expertise". 

De Croo wil dat het ondernemerschap van de Afrikaanse boeren wordt aangewakkerd, maar de Coalitie vreest dat de Belgische ontwikkelingssamenwerking zo vooral voorrrang geeft "aan het recht van de privésector om te ondernemen en te investeren". Bij de voorstelling lanceerde de vicepremier een oproep naar Belgische bedrijven om te investeren in de Afrikaanse landbouw. De Coalitie wijst erop dat er "onvoldoende garanties zijn dat ondersteuning van de privésector in de partnerlanden van de Belgische ontwikkelingssamenwerking niet zal leiden tot schendingen van de rechten van kleinschalige boerinnen en boeren".

Duurzame en inclusieve economische groei en een mensenrechtenbenadering vormen de centrale beleidsassen voor de nota. De Coalitie volgt de minister daarin, maar zegt niet akkoord te gaan met de "eigenzinnige invulling". "Een mensenrechtenbenadering stelt emancipatie van rechtenhouders centraal", klinkt het. "In het geval van het recht op voedsel zijn dat in de eerste plaats kleinschalige boerinnen en boeren, die honger hebben."

Meer informatie: Van overleven tot ondernemen. Strategienota Landbouw en Voedselzekerheid voor de Belgische Ontwikkelingssamenwerking.