Pesticidenverbod op komst in ecologisch aandachtsgebied

In de vereenvoudigingsvoorstellen van EU-commissaris Phil Hogan voor het luik vergroening in het landbouwbeleid is een controversiële maatregel geslopen. Hogan is zinnens om het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen in ecologisch aandachtsgebied volledig te verbieden. In een teelt van groenbedekkers gaan landbouwers herbiciden niet erg missen, maar de onkruidbestrijding in vlinderbloemige gewassen dreigt daardoor een grote uitdaging te worden. Boerenkoepel Copa-Cogeca heeft Hogan er alvast aan herinnerd dat dit niet strookt met de doelstelling, namelijk een vereenvoudiging. Ook 18 van de 28 lidstaten gaven afgelopen maandag tegengas tijdens de Landbouwraad in Luxemburg. België was daar niet bij aangezien Wallonië voor een verbod is en Vlaanderen tegen. Landbouwattaché Pieter Lietaer verduidelijkte in het parlement het Vlaamse standpunt.

Tijdens de Landbouwraad in Luxemburg van afgelopen maandag bogen de Europese ministers zich over de geplande vereenvoudiging van de vergroeningsmaatregelen uit het gemeenschappelijk landbouwbeleid. Europees landbouwcommissaris doet een resem voorstellen voor kleine bijsturingen waarvan hij hoopt dat ze in 2017 of 2018 in werking kunnen treden. De vooropgestelde timing voor de 15 vereenvoudigingsvoorstellen is een overgangsperiode tot 2018, met de mogelijkheid voor elke lidstaat om de aanpassingen reeds in 2017 door te voeren.

Eén van de maatregelen die het leven van landbouwers makkelijker moet maken, is de afschaffing van de uiterst inzaaidatum voor groenbedekkers (1 oktober). Die wordt vervangen door een minimale aanhoudingsperiode. Van commissaris Hogan mag de duur van deze aanhoudingsperiode, oorspronkelijk vastgelegd op tien weken, dalen naar acht weken. Landbouwers die kiezen voor braaklegging als invulling van het ecologisch aandachtsgebied wou hij verplichten tot negen maanden braakligging. Na protest van de lidstaten ziet hij daarvan af, en blijft alles bij het oude, dat wil zeggen zes maanden braaklegging.

Een voorstel dat geen vereenvoudiging maar vrij drastische aanpassing is, betreft het verbod op het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen in ecologisch aandachtsgebied. De milieu- en natuurbeweging vraagt al lang om zo’n verbod want zij zien in het sproeien van pesticiden op de vijf procent akkerland die een meer groene invulling krijgt hét bewijs dat de vergroening faalt. Nog voor de EU-commissaris zijn voorstellen had uiteengezet aan de landbouwministers voerden ngo’s de druk al op door persberichten uit te sturen.

Hogan zit tussen twee vuren want de landbouwsector is helemaal niet te vinden voor zo’n verbod, en uit praktische bezwaren in verband met de onkruidbestrijding die nodig is een vlinderbloemig gewas. Op het niveau van de lidstaten, en in eigen land de regio’s, tekent zich dezelfde breuklijn af. Van de 28 lidstaten spraken 18 lidstaten zich expliciet uit tegen een verbod op pesticidengebruik in ecologisch aandachtsgebied. België onderschreef de Poolse nota niet omdat het Vlaamse en Waalse standpunt op dit vlak elkaars tegengestelden zijn. De Waalse overheid is wel te vinden voor een verbod terwijl de Vlaamse overheid vreest voor de averechtse effecten.

In de commissie Landbouw van het Vlaams Parlement lichtte landbouwattaché Pieter Lietaer dat toe: “De vrees bestaat dat landbouwers door een herbicidenverbod minder geneigd zullen zijn om eiwitrijke voedergewassen te telen. Dat dwarsboomt onze ambitie om minder afhankelijk te worden van import van overzeese soja.” Vlaanderen is weliswaar niet voor een volledig verbod maar heeft het gebruik van pesticiden in ecologisch aandachtsgebied wel al sterk beperkt. Wie bijvoorbeeld een groenbedekker teelt, moet die mechanisch vernietigen en mag daarvoor geen totaalherbicide inschakelen. Met oog voor de landbouwpraktijk is daarop een uitzondering gemaakt voor een grasgroenbedekker zodat problemen met grasopslag in de volgteelt vermeden kunnen worden.

Volgens Lietaer houdt de Europese Commissie ondanks het protest van de landbouwsector en van een meerderheid van de lidstaten vast aan het verbod op pesiticidengebruik. Hogan zou enkel bereid zijn om de nationale overheidscontroles op het verbod te vereenvoudigen. Op de persconferentie na afloop van de Landbouwraad verklaarde de EU-commissaris dat de controleorganen van de lidstaten visuele inspecties zullen uitvoeren maar ook mogen voortgaan op de verklaringen van landbouwers.