Roemenië wil minstens 51% lokale voeding in supermarkt

In Roemenië krijgen de lokale landbouw en voedingsnijverheid een serieuze duw in de rug van de politiek, tenminste zolang Europa en de Wereldhandelsorganisatie het land niet terugfluiten. Het parlement heeft er unaniem ingestemd met een wet die de grootwarenhuizen verplicht om minstens de helft van de voedingswaren die ze aanbieden lokaal in te kopen. De producten die binnen het toepassingsgebied van de wet vallen, zijn groenten, fruit, vlees, zuivel, honing en bakkerijproducten. Gelet op het vrij verkeer van goederen kan een reactie van de EU niet uitblijven.

Het idee om supermarkten te verplichten om minstens de helft van de voedingswaren in hun winkelrekken lokaal in te kopen, komt van tien parlementsleden. In juni werd het wetsvoorstel ter stemming voorgelegd en heeft het Roemeense parlement er unaniem mee ingestemd. Na ondertekening door de president en publicatie in het staatsblad treedt de wet in werking. Aanhangers van de wet vinden niet dat ze de agrovoedingsindustrie in andere lidstaten hiermee benadelen. Lokale voedselproductie heeft volgens hen een concurrentienadeel omdat het bijna onmogelijk concurreren is met de goedkope import van voedingswaren door multinationals. De landbouwsector en voedingsindustrie in Roemenië zijn zeer te spreken over het doel van de nieuwe wet, al verschillen de meningen over de methode. De retail voelt zich daarentegen bedreigd en waarschuwt voor gedwongen sluitingen van winkels.

Enkel warenhuisketens met een omzet van meer dan twee miljoen euro worden door de wet gevat. Wat een voedingsproduct ‘lokaal’ maakt, is minder duidelijk. Leveranciers zouden zowel regionaal als landelijk actief mogen zijn, maar er resten nog genoeg twijfelgevallen. Denk bijvoorbeeld aan een Roemeens voedingsbedrijf dat zijn grondstoffen importeert. Ook moet er rekening mee gehouden worden dat het aanbod in de winter gering is. Daarom wordt het toegelaten aandeel import tijdens de wintermaanden opgetrokken naar 70 procent. Vraag is of er doorheen het jaar wel voldoende lokale productie is. Roemenië telt volgens de Eurostat-statistieken 3,8 miljoen landbouwbedrijven maar de boerderijen zijn er meestal klein en slecht georganiseerd. In totaal werken er 7,1 miljoen mensen in de landbouw, tenminste volgens de meest recente cijfers die al dateren van 2010. In geen enkele andere lidstaat werkt zo'n groot aandeel (73%) van de beroepsbevolking in de landbouw.

De verplichting tot het lokaal aan- en verkopen van voeding gaat vergezeld van een herkomstlabel voor vers en verwerkt vlees en de verplichting voor supermarkten om leveranciers van verse voeding binnen de zeven dagen te betalen. Ook moeten supermarkten de Roemeense voedingsproducten een aparte plaats in de winkelrekken geven. En wordt komaf gemaakt met de steekpenningen die een leverancier in het verleden betaalde om een goede plek op het schap te verwerven. Minstens 20 procent van de schapruimte moet gereserveerd worden voor lokale producten. Ketens die hun laars aan de nieuwe wetgeving lappen, riskeren boetes of zelfs een tijdelijke sluiting van winkels als ze bij herhaling ongehoorzaam zijn.

Een reactie van de EU kan bijna niet uitblijven aangezien deze wet het vrij verkeer van goederen binnen de Unie aantast. Waarnemers verwachten dat de Europese Commissie de Roemeense overheid eerst (in)formeel zal verzoeken om de wet in te trekken. Als daar geen gevolg wordt aan gegeven, dan zal het Europees Hof van Justitie wellicht moeten oordelen. Echt bevreesd lijken de Roemenen niet. Ze zien het eerder als een kans om het Europese landbouw- en handelsbeleid in vraag te stellen en te wijzen op het destructieve karakter van internationale handelsakkoorden. Aanhangers van de nieuwe wet geloven dat binnen dit en vijf jaar de lokale landbouw en voedingsnijverheid een inhaalsbeweging kan maken, waarna het opnieuw intrekken van de wet nog weinig impact heeft.

In het verleden heeft Europa al vaak genoeg opgetreden tegen lidstaten die de lokale landbouw en voedingsindustrie willen voortrekken. De nieuwswebsite Foodnavigator.com geeft Slovakije als voorbeeld. Daar viel de Commissie over de verplichting die supermarkten opgelegd kregen om klanten te informeren over het aandeel lokale voedingswaren in de winkelrekken. In de ogen van de EU-ambtenaren werkt dit vooroordelen jegens ingevoerde producten in de hand en wordt de retail zo aangemoedigd om vooral voeding uit eigen land te verkopen. Ook promotiecampagnes voor voeding van eigen bodem worden door Europa altijd streng onder de loep genomen.