Ruilverkaveling bestemt goede landbouwgrond voor natuur

Landbouwers die actief zijn in het bijna 2.600 hectare grote projectgebied van de ruilverkaveling Willebringen kregen recent een eerste voorstel tot herverkaveling van hun percelen onder ogen. Samen met de verbetering van de landbouwstructuur zoekt de Vlaamse Landmaatschappij ook naar verbeteringen inzake erosiebestrijding, landschap, natuur en ontsluiting voor landbouw- en ander verkeer. Inzake natuur schrijven twee kranten dat Natuurpunt 129 hectare toegewezen krijgt, en zegt een natuurbeheerder dat landbouwers daar geen moeite mee hebben. Tweemaal mis, zo vernemen we van Boerenbond want de ruilverkaveling voorziet 65 hectare bijkomende natuur en de plaatselijke bedrijfsgilde vindt dat nog minstens de helft teveel omdat ze percelen met een hoge landbouwgebruikswaarde dreigen te verliezen.

De ruilverkaveling van Willebringen staat te boek als een schoolvoorbeeld van een modern, geïntegreerd plattelandsproject. Landbouwers actief in Bierbeek, Boutersem, Hoegaarden en Tienen profiteren van de herverkaveling van hun versnipperde, vaak kleine percelen. Tegelijk gebeuren er ook andere investeringen in dit buitengebied, in wegenaanleg en natuurontwikkeling onder meer. De eerste infrastructuurwerken, aan wegen en wachtbekkens, zijn in 2016 zelfs al gestart. Met het uitruilen en herverkavelen van landbouwpercelen is men nog niet zover. Landbouwers en grondeigenaars konden tot voor kort reageren op het eerste voorstel in die zin.

Over de natuurontwikkeling in het kader van deze ruilverkaveling schrijven De Standaard en Het Nieuwsblad: “De afdeling Velpe-Mene van Natuurpunt krijgt bij de uitvoering van de ruilverkaveling Willebringen in de vallei van de Molenbeek in Hoksem 129 hectare toegewezen voor meer natuur.” Waarna beheerder Pieter Abts (Natuurpunt) uitlegt: “129 hectare lijkt een grote oppervlakte, maar eigenlijk is dat niet veel. Ten minste op een totaal van 2.578 hectare van het hele verkavelingsplan. De nu nog door landbouwers bewerkte percelen zijn agrarisch van minder waarde. Er zit veel kalk en zelfs gobertingenkalksteen in de grond en er is ook veel erosie op de hellende flanken. De beherende boeren kregen elders landbouwpercelen toegewezen. Er was geen bezwaar van boeren om het gebied een bestemming te geven voor natuurontwikkeling.”

Dat klopt niet, reageert Boerenbond op hetgeen er in de krant verscheen. “De ruilverkaveling voorziet ongeveer 65 hectare bijkomende natuurontwikkeling. Dat is minstens de helft teveel want de aangewezen percelen zijn vaak goede landbouwgronden. Wij vragen dan ook om de natuurontwikkeling te beperken tot percelen die minder goed scoren qua landbouwgebruikswaarde”, verwijst regioconsulent Nick François (Boerenbond) naar het bezwaarschrift van de lokale bedrijfsgilden. Naast de landbouwbestemming van de percelen en hun grote waarde voor landbouwdoeleinden verwijst die nota ook naar het uitgesproken landbouwkarakter van het ruilverkavelingsgebied, en de jonge landbouwers die er actief zijn.

Tussen 2011, toen de Vlaamse Landmaatschappij van minister Schauvliege groen licht kreeg om de ruilverkaveling in gang te zetten, en nu is er volgens de lokale landbouwers ook één en ander veranderd. In hun bezwaar schrijven ze: “Via beheerovereenkomsten leveren landbouwers zelf meer en meer inspanningen voor natuur in landbouwgebied. Daarvoor moet er dus geen grond aan landbouw onttrokken worden. Iets dat sowieso al dreigt te gebeuren gezien de bijkomende druk door Europese natuurdoelstellingen (Natura 2000). Middelen voor natuurontwikkeling moeten naar deze natuur van Europees belang gaan, en minder naar de invulling van de Vlaamse natuur zoals voorzien in de ruilverkaveling.”

In het ruilverkavelingsgebied heeft Natuurpunt al een 125 hectare in eigendom. Een aantal landbouwpercelen in de buurt van natuur is laag gelegen en drassig, of integendeel erosiegevoelig door een steile helling. Die percelen zijn voor landbouw minder interessant en kunnen zich lenen voor natuurontwikkeling. Anders dan de krantenartikels laten uitschijnen, is het volgens de regioconsulent van Boerenbond geen uitgemaakte zaak dat Natuurpunt daar het best geplaatst voor is. “Het Natuurdecreet laat sinds de wijziging in 2014 ook anderen toe om aan natuurontwikkeling te doen mits ze een goed beheerplan kunnen voorleggen. Privé-eigenaars of agrobeheergroepen die natuur realiseren, kunnen daarbij op dezelfde manier financieel ondersteund worden als de natuurverenigingen. De bedrijfsgilden van Boerenbond vragen om de wetgeving op dat vlak toe te passen. Natuurontwikkeling dient geen alleenrecht te zijn van Natuurpunt”, zegt Nick François. Met de ondersteuning van het Agrobeheercentrum Eco² hebben landbouwers elders reeds bewezen dat ze goede natuurbeheerders kunnen zijn.

Naast extra natuur worden op het ruilverkavelingsplan ook drie ‘bufferstroken’ voorzien ten voordele van akkernatuur. Vanwege hun ligging, te midden het herbevestigd agrarisch gebied, zijn de landbouwers hier niet voor te vinden. “Het zou een ernstige versnippering betekenen van het landbouwgebied en voor heel wat rechtsonzekerheid zorgen voor de percelen hierrond, met gevaar voor uitbreiding als natuurgebied. Landbouwers nemen vandaag zelf al heel wat maatregelen ten voordele van akkernatuur. Als na grondige evaluatie zou blijken dat deze stroken toch moeten worden aangelegd, dan is het van zeer groot belang dat deze in landbouwbeheer komen”, citeert François uit het bezwaarschrift.