Stabiele vertrouwensindex verbergt grote verschillen

Het ondernemersvertrouwen in land- en tuinbouw is in enkele maanden tijd uit het diepe dal van 2016 gekropen en stabiliseert nu. De kleine verbetering ten opzichte van het voorjaar, van 85 naar 87, is te danken aan de hoge melkprijs die melkveehouders vertrouwen geeft. In de varkenshouderij staan de prijzen van biggen en vleesvarkenshouderij opnieuw onder druk na een korte periode van hoogconjunctuur. Vleesveehouders blijven weinig reden hebben tot optimisme. Siertelers trekken de algemene score omhoog, terwijl het vertrouwen in de fruitteelt op apegapen ligt na de vernietigende nachtvorst in april.

De landbouwconjunctuurindex stijgt in het najaar van 2017 lichtjes van 85 naar 87, waaruit het Departement Landbouw en Visserij afleidt dat de stemming onder land- en tuinbouwers nagenoeg gelijk blijft. Goed kan je ze bezwaarlijk noemen want pas bij een waarde van 100 zijn er evenveel negatieve als positieve antwoorden. De tevredenheid over de zes recentste maanden neemt toe, maar minder sterk dan dit voorjaar. Het optimisme over het komende half jaar daalt.

In de melkveehouderij scoort het ondernemersvertrouwen het hoogst, met dank aan de melkprijs die uit het dal van 2016 geklauterd is en in september zijn piek bereikte. Voor de melkleveringen in de maand oktober corrigeerde de grote zuivelcoöperatie Milcobel zijn melkprijs met twee euro tot 37,1 euro per 100 liter. In de landbouwconjunctuurindex is dat nog niet merkbaar, en springt de index naar het hoogste niveau van de laatste tien jaar. De melkprijs wordt vooral ondersteund door de boterprijs die hoge toppen scheert. De prijs voor mager melkpoeder daarentegen blijft, mede als gevolg van de grote Europese interventiestock, ondermaats.

De index van de akkerbouw- en varkenssector geeft iets prijs. Bijna zes op de tien akkerbouwers geeft aan dat de verkoopprijzen de afgelopen zes maanden zijn gedaald, en vier op de tien zien geen beterschap. De aardappelprijs op de vrije markt kelderde tussen juli en september van 21 naar amper 4 euro per 100 kilo. Een groot deel van de aardappelen staan echter onder contract en blijven hiervan gespaard. De voorjaarsdroogte zorgde in het westen van land voor misoogsten, voornamelijk in industriegroenten, maar de opbrengst van de meeste akkerbouwgewassen is ondanks de lang aanhoudende droogte goed te noemen.

Varkenshouders hebben een heel goede periode achter de rug, maar zien de toekomst minder rooskleurig in. De biggenprijs inclusief toeslag was de laatste tien jaar nog nooit zo hoog. In mei viel een topprijs van 61 euro per big van 23 kilo te noteren. In september is de prijs al teruggevallen tot 42,5 euro. Een gelijkaardige trend was er voor het varkensvlees met een maximum van 170 euro per 100 kilo koud karkasgewicht. De enquête is afgenomen in september. De daling van de biggen- en varkensprijs na die periode heeft geen impact gehad op de resultaten. De voederprijzen zijn tot en met september in dalende lijn.

De index voor vleesvee stijgt licht naar 67 maar blijft laag. Zowel het verleden (59) als de toekomst (75) worden iets beter beoordeeld dan in het voorjaar. Bijna acht op de tien respondenten geeft evenwel aan dat de verkoopprijs de voorbije zes maanden is gedaald. Voor de komende zes maanden zakt dit aandeel naar 59 procent. Het voeder is de voorbije maanden goedkoper geworden, wat de lage rendabiliteit een beetje opkrikt.

Door de schadelijke weersomstandigheden dit voorjaar, eerst late lentenachtvorst en daarna een gortdroog voorjaar, kelderen de indexen voor fruit en groenten in openlucht. Telers van groenten in openlucht zien hun index zakken van 95 naar 74. Verleden en toekomst worden bijna even slecht ingeschat. Het gaat hier om groenten voor de versmarkt, de industriegroenten vallen onder de akkerbouwsector. De meerderheid geeft aan dat de verkoopprijs de afgelopen zes maanden is gedaald (68%) en ook wat de toekomst betreft blijft dit aandeel hoog (64%). Een derde tot een vijfde van de respondenten geeft aan dat hun productie licht tot sterk is gedaald. De weersomstandigheden liggen mee aan de basis.

De index van de groenten onder glas daalt naar 87. De prijsvorming was minder goed. Een derde van de glastuinders geeft aan dat zijn productie licht tot sterk is gedaald. Meer dan de helft antwoordt dat de energieprijzen zijn gestegen (57%) en in de nabije toekomst verder zullen stijgen (62%). Sierteelt onder glas zakt naar 97 en houdt het record van vorige ronde redelijk vast. De index van de afgelopen periode daalt naar 92, die van de komende zes maanden blijft staan op 100. Het is moeilijk een uniform beeld te krijgen van deze heel diverse sector.

Fruitteelt daalt opnieuw sterk van 85 naar 59, en duikt daarmee zelfs onder de vertrouwensindex van de pessimistische vleesveehouders. De late lentenachtvorst heeft fruittelers een oplawaai verkocht waarvan ze nog niet hersteld zijn. De vorst in de nacht van 19 op 20 april was vooral desastreus voor de bloesem van appelen (oogst -70%), kersen en druiven. De perenplantages werden minder getroffen. De conference-peren zijn wel kleiner dan anders en door de vrieskoubehandeling hebben ze geen pitten. Bijna de helft van de fruittelers geeft aan dat hun productie ‘zeer sterk’ is gedaald. Van de respondenten denkt 63 procent dat de prijzen de komende periode gaan stijgen. Zo hopen ze een deel van hun oogstverliezen te compenseren.

Vergeleken met de resultaten van de vorige bevraging ondervonden meer land- en tuinbouwers de afgelopen zes maanden belemmeringen: hun aandeel stijgt van 60 procent in het voorjaar van 2017 naar 69 procent in het najaar, vooral als gevolg van de slechte weersomstandigheden. Het aandeel respondenten dat financiële problemen signaleert, stijgt lichtjes naar 23 procent. In de fruitsector schiet het aandeel echter van 25 naar 39 procent en die deelsector kleurt hiermee het roodst. Ook groentetelers in openlucht hebben zes moeilijke maanden achter de rug, geen 9 maar 25 procent signaleert nu financiële problemen. Van alle deelsectoren zitten siertelers het meest op rozen.

Eén op de vijf Vlaamse landbouwers signaleert beperkingen van overheidswege. Niet eerder signaleerden zo weinig producenten (17%) afzetproblemen. Koploper in negatieve zin is opnieuw de fruitsector (41%) die nog altijd de naweeën van de Russische handelsboycot voelt. De deelsectoren vleesvee en sierteelt onder glas stijgen licht en volgen met respectievelijk 38 en 34 procent. De afzetproblemen bij groenten in openlucht stijgen van 8 naar 20 procent. Een belemmering in de bedrijfsvoering, zij het dan minder ernstig (5%), is het voorkomen van dier- of plantenziektes. In de groenteteelt onder glas schiet het aandeel van 2 naar 23 procent door acute problemen, onder andere met de bestrijding van de tomatengalmijt en overmatige wortelgroei bij tomaat, komkommer, aubergine en courgette.

Meer info: De Vlaamse landbouwconjunctuurindex