Stevenen we af op 5.000 Belgische boeren over 25 jaar?

Landbouw is de Calimero van onze voedselketen, schrijft Sanne De Coster (KU Leuven) in haar masterproef. Voor de Vlaamse Scriptieprijs maakte zij een samenvatting zodat haar eindwerk nu online beschikbaar is. Wie het leest, begrijpt beter hoe complex de moeilijke economische situatie van landbouwers in elkaar zit. De Coster verwijst naar de geringe marktmacht van landbouwers, de onvoorspelbaarheid van oogsten en de aparte karakteristieken van de voedselvraag. Opvallend, de masterstudente Handelswetenschappen waagt zich aan een voorspelling van het aantal landbouwbedrijven over 25 jaar. Vijfduizend, denkt ze, en daar schrik je van als je weet dat er bijna 114.000 Belgische boeren waren in 1980.

In haar masterproef maakt Sanne De Coster, opgegroeid in een landbouwersgezin, een analyse van het economische belang van landbouw. Ze gebruikt daarvoor verschillende invalshoeken: de concentratie van de verschillende producties binnen de sector, de consumptie, de werkgelegenheid, het landbouwinkomen, innovatie, de marktmacht, enz. De omkadering door internationale handelsakkoorden en het Europees landbouwbeleid wordt geschetst, en aansluitend vindt een vergelijking plaats met de landbouwsector in Nederland en Frankrijk.

Zowel in eigen land als in beide buurlanden zijn volgens De Coster veel kleine landbouwbedrijven actief. Wel is er een trend dat de grotere bedrijven blijven groeien. “Voor kleine landbouwbedrijven is het noodzakelijk zich te onderscheiden door productdifferentiatie en alternatieve verkoopwijzen”, zo staat te lezen in de masterproef. Ze voorspelt dat de landbouwsector over 25 jaar vooral zal bestaan uit grotere landbouwbedrijven die blijven investeren in innovatie. Voortdurend innoveren lijkt positief voor een sector, maar het doet de masterstudente ook aan een ratrace denken. Zelf gebruikt ze het woord ‘tredmolen’, waarbij grote bedrijven groter worden en bedrijven die laat of niet innoveren een andere subsector binnen landbouw aanboren of de landbouwsector voorgoed vaarwel zeggen.

De masterstudente handelswetenschappen doet vervolgens iets waar weinigen zich aan zouden durven wagen: een voorspelling van het aantal landbouwbedrijven op lange termijn. Ze ziet het somber in, en denkt dat er over 25 jaar in België slechts 5.000 voornamelijk grotere landbouwbedrijven zullen resteren. Ter vergelijking: vorig jaar waren er in ons land 36.910 land- en tuinbouwers actief. Cijfers van de FOD Economie leren dat het er in 2000 nog 61.926 waren en in 1980 was de boerenpopulatie nog 113.883 mannen en vrouwen groot.