Tegenslagen typeren aardappelseizoen 2016

Door de aardappelplaag en het slechte weer is een belangrijk deel van de aardappeloogst verloren gegaan. Dat zegt de beroepsvereniging van de Belgische aardappelhandel en -verwerking (Belgapom). Een percentage wil secretaris Romain Cools niet kleven op het te verwachten verlies. In Wallonië spreekt de vzw Pameseb, die 30 weerstations uitbaat ten behoeve van de landbouwsector, van "verliezen van 10 tot 15 procent" door een "catastrofaal seizoen". Daar werden vooral de provincies Henegouwen en Waals-Brabant getroffen. In Vlaanderen lijkt de situatie beter omdat er in de belangrijkste teeltgebieden minder velden blank stonden.

Aardappeltelers hebben de voorbije maanden al te kampen gehad met verschillende tegenslagen, onder meer een koud voorjaar dat gevolgd werd door een grote hoeveelheid regen in mei en juni. Veel aardappelen gingen verloren omdat velden volledig blank stonden, maar de hoge luchtvochtigheid bevorderde ook de verspreiding van de aardappelplaag. "Eens het slechte weer voorbij was, zijn de aardappelen dan weer te sterk beginnen groeien, waardoor er groeischeuren ontstonden, wat ook tot veel verlies heeft geleid", zegt Romain Cools van verwerkersfederatie Belgapom.

In Vlaanderen werden vooral de Antwerpse Kempen en het Noorden van het Waasland getroffen door het slechte weer, waardoor vooral daar de schade aan de oogst groot is, zegt Cools. "In de belangrijkste gebieden voor aardappelteelt, in Oost- en West-Vlaanderen, viel de overlast nog mee, waardoor de situatie in Vlaanderen beter is dan die in Wallonië." Daar klaagt Pameseb, de vzw die de verspreiding van de aardappelplaag in Wallonië monitort, van een verlies van "10 tot 15 procent". "We kunnen nog geen definitieve balans opstellen, maar we stevenen af op een catastrofaal aardappelseizoen", zegt Oliver Mahieu. Vooral de provincies Henegouwen en Waals-Brabant werden getroffen.

Romain Cools wil voor Vlaanderen geen percentage plakken op het te verwachten verlies. "Augustus is nog een groeimaand. Er wordt gerooid in september, dus we zullen dan wel zien wat het verlies is. Maar alles wat al verloren is, is natuurlijk definitief verloren", zegt hij. "Maar het is duidelijk dat hoewel het aardappelareaal in Vlaanderen met 14 procent is gestegen, die stijging niet te zien zal zijn bij de oogst."

Welke invloed dat zal hebben op de markt is moeilijk te voorspellen. Er is de sterke areaalstijging die een verlies aan opbrengst per hectare voor een stuk kan opvangen. "Maar die areaalstijging had een reden, namelijk de verwerkers die meer aardappelen contracteerden vanwege de stijgende vraag naar friet wereldwijd", aldus Cools. "Als er onvoldoende aardappelen zijn of de prijzen van (vrije) aardappelen lopen te hoog op, dan zal de productie van diepvriesfriet zich hieraan aanpassen en wellicht minder kunnen inspelen op deze vraag."

Prijsstijgingen van de eindproducten als gevolg van duurdere aardappelen ziet de secretaris van Belgapom eerder voorkomen op de (binnenlandse) versmarkt en de markt van de voorgeschilde aardappelen (frituren en horeca). "Maar nogmaals, het is op dit moment nog te vroeg voor definitieve conclusies, augustus is pas van start gegaan." Wat Cools wel zeker weet, is dat de aardappelkwaliteit dit jaar zeer variabel zal zijn. Hij vindt het belangrijk dat producenten en afnemers hierover transparant communiceren.

Belgapom vangt berichten vanuit Wallonië op als zouden ambtenaren de telers daar voorhouden dat ze voor hun volledig gecontracteerde volume een beroep op overmacht kunnen doen. Volgens Cools klopt dit niet en betekent het verlies van een deel van de oogst niet dat een teler zich automatisch kan beroepen op overmacht. Niettemin verwacht hij bij de handel en aardappelindustrie wel begrip voor de situatie van aardappeltelers die soms dramatisch getroffen zijn door de watersnood. Met elkaar praten en afspraken maken, is dus andermaal de boodschap. "Beide schakels van de aardappelketen zijn immers ook de komende jaren nog op elkaar aangewezen", besluit Romain Cools.