Test-Aankoop schrikt van spuitadvies in tuincentra

Ongeveer een jaar nadat Velt ‘mysteryshoppers’ inschakelde om te achterhalen welk advies particulieren krijgen omtrent het bestrijden van onkruid in de tuin deed Test-Aankoop de test nog een keer over. De consumentenorganisatie bezocht 54 tuincentra en doe-het-zelf-zaken en is absoluut niet tevreden met het advies dat hun mysteryshoppers daar kregen. Meestal werd een herbicide aangeraden, vaak op basis van glyfosaat. De Belgische Tuincentra Vereniging is niet onverdeeld gelukkig met de rol van voorlichter die hun leden toebedeeld kregen, en zegt dat klanten zelf vragen om een efficiënte oplossing. De klantentevredenheid over onkruidbranders en dergelijke is kleiner zodat er zelfs naar javel gegrepen wordt.

In maart van dit jaar informeerden mysteryshoppers van Test-Aankoop in 54 verkooppunten van bestrijdingsmiddelen (tuincentra en doe-het-zelf-zaken) nabij 11 grote steden naar manieren om onkruid te verwijderen van een oprit en het voetpad. De antwoorden vindt de consumentenorganisatie teleurstellend.

Test-Aankoop vat hun bevindingen samen: “Winkeliers leven de informatieplicht niet na want in slechts 25 winkels troffen de enquêteurs de wettelijk verplichte affiches aan, weliswaar niet altijd op een prominente plaats. De overheid verplicht verkooppunten nochtans om hun klanten te informeren over het gebruik van pesticiden en de voor handen zijnde alternatieven. In acht van de tien zaken kregen de mysteryshoppers meteen een herbicide op basis van glyfosaat of een andere onkruid dodende stof toegestopt. Slechts enkele adviseurs stelden groene alternatieven voor, zoals onkruidbranders of het gebruik van kookvocht van aardappelen of pasta.”

De consumentenorganisatie komt op de winkelvloer tot dezelfde bevindingen als tuindersvereniging Velt, die vorig jaar reeds mysteryshoppers op pad stuurde. Ook toen luidde het advies tegen onkruid ‘spuiten’ en blonken de verkopers – volgens Velt – niet uit in deskundigheid. Nochtans zou in elk verkooppunt minstens één medewerker over een fytolicentie moeten beschikken. Dat behoort een garantie te zijn op correct advies inzake de risico’s van pesticiden en de veiligere alternatieven.

Test-Aankoop blijft op zijn honger zitten wat de informatieplicht omtrent de veiligheidsvoorschriften betreft: “Hooguit 12 verkopers raadden aan handschoenen te dragen en slechts vier gaven het advies om armen, benen en voeten te bedekken. Amper twee adviseurs drukten de klant op het hart om kinderen en huisdieren uit de buurt te houden. Bijna de helft van de verkopers wist niet dat productrestjes en lege verpakkingen bij het klein gevaarlijk afval in het containerpark moeten worden gedeponeerd.”

Het onderzoek spitst zich toe op de verplichtingen voor verkopers, en staat volgens Test-Aankoop los van het feit dat het gebruik van glyfosaat door particulieren reeds verboden is in het Brussels gewest sinds 12 december 2016 en sedert 1 juni ook in het Waals gewest. Ook in Vlaanderen is een tijdelijk verbod op het particulier gebruik van glyfosaat in de maak.

Federaal minister Willy Borsus – bevoegd voor de verkoop van bestrijdingsmiddelen, in tegenstelling tot de gewesten die beslissen over het gebruik – heeft aangekondigd de verkoop van glyfosaat aan particulieren te willen verbieden. Een Koninklijk Besluit hieromtrent wordt voorbereid. Test-Aankoop verheugt zich over deze beslissing, die ze al langer vraagt naar aanleiding van de twijfels die zijn gerezen omtrent de veiligheid van het product.

“Net zoals ngo’s verwacht en eist Test-Aankoop meer dan er in de wet staat”, reageert Luk Nuytten namens de Belgische Tuincentra Vereniging (BTV). “Glyfosaat is vooralsnog niet verboden, en de ervaring leert dat gebruikers van bestrijdingsmiddelen zich grondig informeren. Alleen gebeurt dat meestal niet in de winkel – de verplichte sensibiliseringsaffiches loopt men voorbij zonder ze te lezen – maar thuis. Op de productbijsluiter staat veel informatie en consumenten kunnen ook terecht op de website www.handigindetuin.be.”

Nuytten ontkent niet dat herbiciden vlotter over de toonbank gaan dan de alternatieven, zoals onkruidbranders. “Die bieden onze leden-tuincentra wel aan, maar de klant is er minder tevreden over omdat het niet zo efficiënt is als een bespuiting met herbiciden. Wat de informatieplicht betreft, is er op de winkelvloer veel veranderd tussen maart en nu en daar hebben wij als sectorvereniging mee toe bijgedragen. We boden de tuincentra pancartes van 1,8 meter hoog aan, hoewel een A4-tje met dezelfde informatie volstaat.”

De secretaris van BTV voegt er aan toe dat de leden ook het advies kregen om het (gratis) telefoonnummer en de website van het callcenter, een initiatief van de fabrikanten van gewasbeschermingsmiddelen, op de winkelvloer en via de eigen website te communiceren. “Maar milieu- en consumentenorganisaties mogen niet verwachten dat winkelpersoneel in de rol van voorlichter kruipt”, zegt Luk Nuytten, en hij vergelijkt het met een horecauitbater die aan klant steeds zou moeten vragen of hij niet beter een watertje drinkt dan bier of frisdrank.

Hij rekent er op dat organisaties als Test-Aankoop en Velt de consument duidelijk maken dat javel geen alternatief is voor herbiciden, “want dit is nog veel schadelijker voor het milieu dan glyfosaat”. Alternatieven promoten bij mensen die er niet voor openstaan, heeft volgens Nuytten geen zin. Hij citeert een uitbater van een tuincentrum: “Voor ons maakt het niet uit welk product (een herbicide dan wel een alternatief zoals een onkruidbrander, nvdr.) we verkopen, maar de klant moet het wel aanvaarden. Anders begint iedereen met javel of andere ‘rommel’ te werken en wordt het milieuprobleem alleen maar groter.”

Phytofar wijst er namens de gewasbeschermingsmiddelenindustrie op dat het in België nog toegelaten is om glyfosaat te verkopen, en in Vlaanderen – in afwachting van het verbod – ook nog altijd toegelaten is voor gebruik. Dat er ruimte is voor verbetering in de opleiding en navorming van fytolicentiehouders die actief zijn in verkooppunten voor particulieren, daar zijn de fabrikanten zich van bewust. Zowel Phytofar als BTV zullen daartoe de nodige initiatieven nemen. “De tekortkomingen die Test-Aankoop opsomt, zullen tijdens de opleidingen zeker meegenomen worden.”

Phytofar geeft winkelpersoneel alvast de raad om samen met de klant het etiket te overlopen “want voor veel, nagenoeg alle, onkruidbestrijders is het inderdaad verboden ze te gebruiken op een ondoorlaatbare ondergrond in de nabijheid van een riool, afvoerputje, vijver of waterloop”. Daar bleken de verkopers zich niet van bewust, althans ze informeerden bij de mysteryshoppers niet naar de nabijheid van oppervlaktewater. Verder wil Phytofar nog verduidelijken dat de verkoper klanten inderdaad moet inlichten dat er alternatieven bestaan, maar hij moet niet preferentieel een alternatief product aanbieden.