Verkeer en bemesting veroorzaken lentesmog

De fijnstofconcentraties in België en de omliggende landen zijn momenteel relatief hoog. De oorzaak is de vorming van secundair anorganisch fijn stof. Dat is fijn stof dat gevormd wordt door de reactie tussen stikstofoxides uit het verkeer en ammoniak uit de landbouw. "Over het algemeen wordt aangenomen dat secundair fijn stof minder schadelijk is dan verbrandingsgerelateerd fijn stof, maar je kan niet zeggen dat het onschadelijk is", aldus de Intergewestelijke Cel voor het Leefmilieu.

Primair fijn stof wordt rechtstreeks uitgestoten, bijvoorbeeld door dieselwagens, terwijl secundair fijn stof gevormd wordt na reacties in de atmosfeer, weet Frans Fierens van de Intergewestelijke Cel voor het Leefmilieu (Ircel). In dit geval wordt ammuniumnitraat gevormd na een reactie tussen stikstofoxides en ammoniak. In een tweet liet Ircel weten dat de concentraties vrij hoog lagen, maar dat de drempelwaarden niet werden overschreden. Ook in Nederland, Duitsland en Frankrijk was er sprake van lentesmog.

"In deze periode van het jaar worden nogal wat velden bemest. Daardoor is er in vergelijking met andere periodes meer ammoniak in de lucht", zegt Fierens. "Dat fenomeen keert jaarlijks terug in het voorjaar. We hebben zomersmog, wintersmog en dit noemen we lentesmog. Dat doet zich vooral voor wanneer het overdag relatief warm en zonnig is, wat de voorbije dagen het geval was. We verwachten dat de concentraties in de loop van de avond en morgen aanzienlijk zullen afnemen."

"De enige oplossing om het probleem aan te pakken, is de hoeveelheid stifstofoxides, zwaveldioxide en ammoniak in de lucht reduceren, niet alleen vandaag maar duurzaam. Ammoniak is voor 90 procent afkomstig van de landbouw. Hoewel de sector al heel wat inspanningen heeft geleverd om de ammoniakuitstoot terug te dringen, zijn er volgens Fierens nog steeds een aantal mogelijke opties: "emissiearme stallen, maatregelen om de emissies bij het uitrijden van mest nog verder in te perken of een vermindering van de veestapel", luidt het.

Boerenbond is zich bewust van het probleem. "We doen veel inspanningen om de uitstoot van ammoniak te beperken", zegt woordvoerder Luc Vanoirbeek. De bouw van nieuwe, emissiearme stallen met bijvoorbeeld luchtwassers heeft de uitstoot gehalveerd tussen 1990 en 2005 en de volgende tien jaar was er nog eens een daling van tien procent. Heel waarschijnlijk gaat er tegen 2030 nog bijkomend 18 procent af en daarmee voldoen we aan de richtlijnen die Europa ons oplegt."