Visser voelt net als boer dat "zijn" ruimte krimpt

Op de kaft van het nieuwe Visserijrapport prijkt als titel ‘Uitdagingen voor de Vlaamse visserij’. Zoomen we daarop in, dan blijkt de lijst met uitdagingen behoorlijk lang, van economische leefbaarheid en ecologische duurzaamheid tot de impact van de Brexit en de klimaatverandering. Arbeidsveiligheid wordt er nog niet eens bijgezet, terwijl er ieder jaar tientallen arbeidsongevallen gebeuren en te vaak dodelijke slachtoffers te betreuren zijn. Boeren die denken dat vissers alvast één ding beter voor elkaar hebben, namelijk ‘ruimte’ om hun job uit te oefenen, hebben het mis.

De visserij oefent impact uit op haar omgeving, in de eerste plaats de visbestanden. De pladijsbestanden in de Noordzee doen het momenteel zeer goed, maar bij tong en vooral kabeljauw is er nog werk aan de winkel. Boomkorvaartuigen gebruiken wekkerkettingen om de ingegraven platvis uit de bodem op te schrikken. Bodemberoering kan het mariene milieu verstoren, al is voorzichtigheid geboden bij het trekken van conclusies voor de hele boomkorvloot en al haar gebieden en subtiele verschillen in visserijpraktijken.

Vaartuigen verbruiken brandstof en stoten broeikasgassen uit. Tegelijk wordt de visserij ook bedreigd door de aanwezigheid in zee van residu’s, zoals kwik en PCB’s, en van plastics en afval. Het laatste decennium doet de visserij inspanningen om ecologisch duurzamer te worden. Zo schakelt de sector over naar energiezuinige vistechnieken en experimenteert ze met alternatieve energiebronnen. Aanpassingen aan het vistuig helpen om de maximale duurzame opbrengst te realiseren. De lage brandstofprijzen van de laatste jaren verminderen wel de druk op de reders om het energiegebruik te reduceren.

De stapsgewijs ingevoerde aanlandingsverplichting noopt de sector tot selectief vissen en het vermijden van bijvangsten. In 2019 zal het probleem van de ‘choke species’ (knelpuntsoorten) pertinent worden. Het gaat om soorten waarvoor de reder maar een beperkt quotum heeft en die veelal niet de echte doelsoort zijn, zoals griet en schar. Onder de toekomstige regelgeving moet de visserij in een bepaald gebied worden stilgelegd als het quotum van deze soorten is opgebruikt, ook al zijn de quota van de andere soorten die worden gevangen nog niet opgevist. De vrees is dat hierdoor de vaartuigen al na enkele maanden aan de kade zouden moeten blijven liggen.

Met de bedrijfsresultaten van de rederijen ging het de laatste jaren net wat beter. De opbrengsten gaan er sterk op vooruit en de brandstofkosten dalen. Toch is het aantal professionele vissersvaartuigen sinds 2000 gedaald met bijna de helft. Dat heeft onder meer te maken met het ontbreken van een geschikte opvolger binnen de rederijen. Bij de jonge generatie is er minder interesse om te werken in de visserijsector. Familiale opvolging is niet meer verzekerd omdat diverse factoren tegen het vissersberoep pleiten: de economische onzekerheid, het slechte sectorimago, het risico op arbeidsongevallen en het harde werk.

Waar jonge landbouwers worstelen met de zoektocht naar grond lijkt het alsof vissers ruimte zat hebben. Het tegendeel is waar volgens het Departement Landbouw en Visserij. In het Visserijrapport staat te lezen dat “de toenemende ruimtelijke druk op de visserij in de meeste zeegebieden geldt waar de Vlaamse vissers actief zijn”.

De activiteiten die worden uitgeoefend aan de kust en in de zee zijn zeer uiteenlopend, gaande van scheepvaart, visserij, natuur, energiewinning, baggerwerken, zand- en grindontginning, toerisme, pijpleidingen en kabels, tot gebruik voor militaire doeleinden. De activiteiten moeten goed op elkaar worden afgestemd. Het ontwerp van het nieuw marien ruimtelijk plan voor het Belgisch deel van de Noordzee (2020-2026) reserveert bijvoorbeeld ruimte voor een tweede windenergiezone langs de Franse grens en een kunstmatig eiland voor de kust van Knokke als extra verdediging tegen de verwachte stijging van de zeespiegel en de duizendjarige storm.

Meer weten over de uitdagingen voor de sector? Lees het Visserijrapport.