VITO: "Aardobservatie-data zijn er voor de gebruikers"

Snel bruikbare en objectieve data vanuit aardobservatie via satellieten, of letterlijk lager bij de grond vliegende tuigen zoals drones, ter beschikking stellen van een brede waaier van gebruikers. Dat is de missie van de afdeling Remote Sensing bij de Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek te Mol. Een belangrijk toepassingsgebied ligt in de landbouw, schrijft persagentschap Belga. Bij de andere domeinen waarin VITO actief is, zijn bosbouw en ontbossing, klimaatonderzoek, water- en kustbeheer, enz. Veel potentiële gebruikers weten volgens het door de Vlaamse overheid ondersteunde onderzoeksinstituut niet eens dat gebruiksklare data uit aardobservatie gewoon beschikbaar zijn.

Onderzoeksinstelling VITO heeft internationale faam verworven op vlak van ‘space economy’, dat is dankzij ruimtevaart een economisch beleid voeren. De eerste vorm van aardobservatie was via een camera die aan een duif hing, vertelt unit manager Steven Krekels aan persagentschap Belga. Begin jaren ‘70 rees bij de Verenigde Naties het idee dat een aanpak vanuit de ruimte van de snel om zich heen grijpende ecologische problematiek een steentje kon bijdragen.

Zo ontstond het Frans-Zweeds-Belgische Spot-programma voor aardobservatie vanuit de ruimte. Het VITO rolde erin via het Végétation-instrument op de in maart 1998 gelanceerde Spot-4 satelliet. Met name stond het Molse bedrijf in voor de opslag en verwerking van de data die dit instrument met betrekking tot het plantenbestand op onze planeet leverde. Dit verhaal liep verder via Spot-5 met een gelijkaardig instrument, en bovenal met de in Kruibeke vervaardigde Proba-V satelliet, integraal voor de studie van vegetatie bedoeld.

Prova-V heeft de grootte van een wasmachine en werd gelanceerd in mei 2013 door het Europees Ruimtevaartbureau ESA. De satelliet is nog anderhalf jaar beschoren, ruim boven de verhoopte levensduur van vijf jaar. Een project om een tweede Proba-V te ontwikkelen, liep spaak. Voor de opslag van de originele en bewerkte data van Spot en Proba heeft VITO een opslagcapaciteit van 7 Petabyte. Ondertussen werkt VITO ook met data van Sentinel-kunstmanen uit het Copernicus-programma van de Europese Commissie en ESA. Kleinere satellieten en uiteraard nanosatellieten – in het jargon Cubesats – zijn nieuwe en veelbelovende systemen voor aardobservatie vanuit de ruimte.

Remote sensing kan ook met vliegtuigen, stratosferisch of niet, en met het jongste snufje, drones. Veelbelovend voor de toekomst is een ‘crossover’ van deze systemen, waarbij het ene systeel het andere aanvult. VITO ontwikkelt de technologie niet zelf maar zorgt dankzij ingewikkelde algoritmes voor de snelle verwerking van de data die ze leveren. Terwijl landbouw één van de minst gedigitaliseerde economische sectoren is, ligt hier een zeer belangrijk toepassingsgebied. Tegenover Belga kwam Krekels als voorbeeld geregeld terug op het in de gaten houden van de aardappelteelt die voor België, vooral wat export betreft, vitaal is. "Wij houden de patatjes in het oog", zei hij meermaals, doelend op data over de gewasgroei die VITO aanlevert voor zowel de telers als de verwerkende industrie.

Observatie van teelten laat verzekeringsmaatschappijen ook toe het risico dat de boer loopt beter in te schatten. Ook in andere sectoren kan het verzekeringswezen profiteren van aardobservatiedata. Andere domeinen waarin VITO actief is, zijn bosbouw en ontbossing, klimaatonderzoek (waarbij bedrijven als boosdoeners van atmosferische vervuiling kunnen worden aangestipt of juist kunnen ontkennen dit te zijn), water- en kustbeheer (bijvoorbeeld gevolgen van baggeren op waterkwaliteit), de toestand van infrastructuur zoals bruggen (waarbij de ingestorte snelwegbrug in Genua vers in het geheugen ligt) en veiligheid (bijvoorbeeld natuurrampen of een brandweerkorps dat weet wanneer het met een astbesthoudend dak te maken heeft). Veel potentiële gebruikers weten niet eens dat de gebruiksklare data uit aardobservatie er gewoon zijn, zei Krekels meermaals.