Vlaamse watersector trekt aan de alarmbel

In een gezamenlijke brief aan de Vlaamse regering slaken vijf Vlaamse instellingen die samen alle belangrijke actoren uit de watersector vertegenwoordigen, een noodkreet over het Vlaamse waterbeleid. “Als de politiek het Vlaamse waterbeleid niet snel hervormt, dreigt ons watersysteem het te begeven.” Volgens de instellingen hebben we onvoldoende inzicht in de belangrijkste onderliggende oorzaken van waterschaarste en hoe ons watersysteem inwerkt op andere systemen zoals mobiliteit, energie, voedsel, gezondheid, afvalbeheer en de circulaire economie.

De brief, die de krant De Standaard kon inkijken, is opgesteld door de toplui van het Vlaams Kenniscentrum Water, AquaFlanders (de koepel van de water- en rioleringsbedrijven), Vlario (het overlegplatform van de riolerings- en waterzuiveringssector), het Vlaams Netwerk Watertechnologie en B-IWA (de Belgische afdeling van de International Water Association), en werd bezorgd aan Vlaams minister van Omgeving Joke Schauvliege (CD&V). De brief wijst op het 'toenemend spanningsveld tussen de noden van onze maatschappij en de natuurlijke veerkracht van ons watersysteem'.

Dat veroorzaakt zowel problemen inzake waterschaarste, zoals door de huidige periode van extreme droogte, en wateroverlast, als problemen met de waterkwaliteit - met de bijbehorende maatschappelijke kosten. “Deze evolutie zal zich ongetwijfeld nog doorzetten”, klinkt het, “door de bevolkingsgroei, verdere verstedelijking, de klimaatverandering en het toenemende verkeer.” Vlaanderen heeft nochtans de ambitie om tegen 2050 te evolueren naar een 'robuust watersysteem' dat in staat is (klimaat)schokken op te vangen en dat beschermt tegen overstromingen. Maar de vijf instellingen roepen de Vlaamse regering op om onmiddellijk meer actie te ondernemen.

“Onze huidige aanpak blijft steken in symptoombestrijding”, schrijven ze in de brief. “Het zal niet voldoende zijn om bepaalde zaken te verbeteren. In sommige gevallen zullen disruptieve wijzigingen doorgevoerd moeten worden.” De instellingen pleiten bijvoorbeeld voor een duidelijk wettelijk kader dat watersystemen in woningen radicaal vernieuwt, analoog aan wat er gebeurt in de energiesector met zonnepanelen. Een van de denkpistes in de sector is om nieuwbouwwoningen uit te rusten met twee soorten waterleidingen, zodat er een kraan voor drinkbaar water is en een kraan met minder zuiver water.

Waterspecialisten betreuren intussen dat er in de milieu- en energiemaatregelen die de Vlaamse regering twee weken geleden aankondigde, weinig aandacht naar water ging. “We zijn zeer teleurgesteld”, zegt Patrick Willems, hoogleraar stedelijke hydrologie en rivierkunde aan de KU Leuven. “Meer periodes van watertekort en wateroverlast en toenemende hittestress in steden zijn rechtstreekse gevolgen van de klimaatopwarming. Dat zijn allemaal problemen gelinkt aan onze waterhuishouding. We moeten leren leven met opeenvolgende droogtes als deze, we denken dat er genoeg water is, maar dat is niet zo. Vlaanderen heeft slechts 1.500 kubieke meter water per persoon per jaar beschikbaar. Dat is laag, vanaf 1.000 is het kritiek. Ter vergelijking: Nederland heeft 5.500 kubieke meter beschikbaar.”

In een reactie zegt minister Joke Schauvliege dat het akkoord wel degelijk enkele watermaatregelen bevat. “Het beleid zal zich verder aanpassen aan de gevolgen van de klimaatverandering”, aldus de minister.