Vlaanderen telt 924 geschikte locaties voor bevers

Uit een studie van de Universiteit Antwerpen blijkt dat er in Vlaanderen ruimte is voor 924 beverfamilies. Dat is zeven keer zoveel dan de ongeveer 120 bevers die onze regio vandaag telt. Voor landbouwers lijkt dat geen goed nieuws, want alleen al in 2015 werd 47.575 euro beverschade uitbetaald aan landbouwers. De meeste schade wordt veroorzaakt wanneer akkers of weilanden overstromen als gevolg van een beverdam.

De bever was sinds 1848 uitgeroeid in Vlaanderen. Gedurende anderhalve eeuw bleven de dieren weg uit onze contreien, maar sinds het begin van de 21ste eeuw worden ze opnieuw waargenomen. Vandaag zijn er al beverfamilies in alle Vlaamse provincies, behalve West-Vlaanderen, en hun aantal wordt geschat op 120. Een beverfamilie bestaat gemiddeld uit vier tot vijf leden, wat betekent dat er ongeveer 500 à 600 bevers in Vlaanderen zijn. De dieren zijn door Europa beschermd en het Vlaamse soortenbeschermingsprogramma voor de bever mikt op een minimum van 167 families.

Om na te gaan of er in het dichtbevolkte Vlaanderen nog uitbreidingsmogelijkheden zijn voor de dieren, onderzochten wetenschappers van de UAntwerpen welke habitateigenschappen bevers verkiezen. Alle gekende beverterritoria werden bezocht en op basis van 1.792 beversporen in het landschap zoals omgeknaagde bomen, burchten, dammen, enz. en ook op basis van beverwaarnemingen kregen de onderzoekers zicht op hun (voorkeur)habitat. “De aanwezigheid van water, wilgen, moerasvegetatie en populieren bleek cruciaal te zijn”, vertelt onderzoeker Kristijn Swinnen van de onderzoeksgroep Evolutionaire Biologie.

In een volgende stap werd er met een computermodel nagegaan in welke zones binnen Vlaanderen er voldoende geschikt habitat aanwezig was om een beverfamilie te huisvesten. Dit resulteerde in een kaart met 924 mogelijke territoria. Dat betekent dat er zeven keer meer ruimte is voor beverfamilies in Vlaanderen dan vandaag. De onderzoekers beseffen dat niet iedereen opgezet is met deze conclusie. “Bevers zijn ecosysteemingenieurs: ze hebben een groot effect op hun omgeving en ze kunnen het landschap veranderen. Dat is niet altijd gewenst in het dichtbevolkte Vlaanderen”, beseft Swinnen.

Hoewel ze een belangrijke schakel vormen binnen de natuur, kunnen bevers grote problemen veroorzaken, voornamelijk wanneer ze zich voeden op landbouwgewassen, wanneer ze graven in dijken of wanneer ze dammen bouwen op ongeschikte locaties. Zo werd er in 2015 voor 47.750 euro vergoedingen uitgekeerd aan landbouwers en boomkwekers die schade ondervonden van bevers. Meestal ging het om weilanden en akkers die door ‘verbouwingswerken’ van de bever onder water kwamen te staan.

Ook Natuurpunt beseft dat het samenleven met bevers vol uitdagingen zit, maar toch is de organisatie ervan overtuigd dat dit zonder conflicten moet kunnen. Zo eten bevers schors van bomen. Daarvoor knagen ze die bomen om en dat kan wel eens veiligheidsproblemen veroorzaken. Of soms gaat het om landschappelijk of economisch waardevolle bomen. “Die kunnen beschermd worden door een kraag van stevig metaalgaas”, geeft Natuurpunt een voorbeeld. “Ook de holen die bevers graven in oevers kunnen een gevaar betekenen voor de stevigheid ervan. In Nederland lost men dit op door op kritische locaties draad in te werken in de dijken.”

Het bouwen van dammen zorgt voor de meeste bezorgdheden binnen Vlaanderen, weet de natuurorganisatie. “Dammen worden wel alleen in specifieke omstandigheden gebouwd, en ze zijn zeker geen vereiste voor een beverterritorium”, ontdekten de onderzoekers. Ze wijzen er wel op dat in de studie onderzocht werd waar er voldoende habitat geschikt was, niet hoe gemakkelijk dit bereikt kan worden en of er op deze locaties geen problemen met de bevers te verwachten zijn.

“Toch kan deze studie bijdragen aan het voorkomen of snel oplossen van problemen met bevers. Zo kunnen er preventieve maatregelen genomen worden of kan er intensief gemonitord worden op locaties die kansrijk zijn voor bevervestiging, maar waar de komst van bevers problematisch zou kunnen zijn. Dat biedt de beste kansen om het samenleven tussen mens en bever zo optimaal mogelijk te doen verlopen”, besluit Kristijn Swinnen.