Voorlopig lijkt niets zo kostenefficiënt als glyfosaat

Bij het beheer van het openbaar domein mag er al een tijdje geen glyfosaat meer ingezet worden voor de verdelging van onkruid, maar spoornetbeheerder Infrabel gebruikt het product nog altijd. Dat schrijft La Dernière Heure maandag. "We zoeken naar een alternatief", zegt Infrabel in de krant. Ook particulieren en landbouwers experimenteren met andere middelen en methoden, maar glyfosaat blijkt niet zo eenvoudig te vervangen omdat het erg doeltreffend is vanwege de dodelijke werking die het heeft op de wortels van onkruid. Bovendien is het erg goedkoop, wat maakt dat het moeilijk concurreren is voor de alternatieven. Dat geldt zelfs voor een spitsvondigheid zoals de roterende hogedrukspuit die de zwartstrook onder fruitbomen onkruidvrij kan houden en daarbij alleen water verbruikt.

Infrabel heeft een speciale ‘verdelgingstrein’ in dienst die in het voorjaar over de rails rijdt en glyfosaat sproeit waar er onkruid groeit. Over de hele lengte van het spoornet wordt er elk jaar ongeveer 2.800 liter onkruidverdelger (onverdunde actieve stof, nvdr.) gebruikt. Dat is al de helft minder dan in het verleden sinds er gewerkt wordt met camera’s voor onkruiddetectie, wat een plaats-specifieke bespuiting toelaat. Terwijl gemeentebesturen hun pesticidenverbruik nagenoeg tot nul hebben herleid, mag Infrabel glyfosaat blijven spuiten op de sporen omdat een chemicaliënvrij beheer een te hoge kost met zich meebrengt. De spoornetbeheerder zoekt naar eigen zeggen wel voort naar andere oplossingen.

Het gebruik van glyfosaat staat onder druk omdat aan de veiligheid van de chemische stof voor mens en milieu getwijfeld wordt, hoewel Europa een nieuwe markttoelating gaf. Net zoals de beheerders van het openbaar domein dienen ook alle particulieren op zoek te gaan naar een alternatief voor het onkruidvrij houden van hun tuin, terras en oprit. Zij kunnen bij de Vlaamse Milieumaatschappij en tuindersvereniging Velt terecht voor tips. De alternatieven zijn vaak minder effectief, of vragen alleszins meer arbeid. Dat doet mensen grijpen naar middeltjes zoals javel in een hoge concentratie, wat absoluut niet aan te raden is want javel is heus niet beter voor het milieu.

Vanuit de landbouwsector werd sterk aangedrongen op een verlenging van de Europese markttoelating van glyfosaat omdat het middel zijn gelijke niet heeft als totaalherbicide. Het bestrijdt onkruiden niet alleen bovengronds, maar werkt ook in op de wortels. Dat is nodig voor een effectieve bestrijding van hardnekkige onkruiden zoals distels die zich niet alleen vermeerderen via zaad maar ook door het vormen van steeds nieuwe wortelstokken.

Lees ook: Technologie maakt gewasbescherming veiliger en beter

In de fruitteelt wordt glyfosaat bijvoorbeeld gebruikt voor het onkruidvrij houden van de zwarte strook onder de bomen. Tussen twee bomenrijen groeit gras dat gemaaid kan worden. “Een kant-en-klare oplossing voor een onkruidbestrijding zonder glyfosaat is er niet”, zegt Eddy Leclere van de Studiekring Guvelingen, ook leraar aan de SOLV Tuinbouwschool in Sint-Truiden. “Een fruitteler kan in de zwartstrook andere planten laten groeien (bv. ondergroei van gras of een groenbedekker zoals klaver), maar de ervaring leert dat vooral woelmuizen en ratten daar blij mee zijn. In de wijnbouw en biologische teelt van appels en peren wordt onkruid mechanisch bestreden door schoffelen en frezen. Met de juiste machine voor een bepaald type grond kan een goed resultaat bereikt worden.”

Op de vraag waarom de gangbare fruitteelt nog niet overgeschakeld is op mechanische onkruidbestrijding antwoordt Leclere: “De techniek bestaat meer dan 30 jaar, al langer dan onze tuinbouwschool nieuwe technologieën demonstreert op de Werktuigendagen voor de fruitsector. Tot dusver is er geen machine die kan concurreren met Roundup. Een bespuiting met glyfosaat is goedkoop en effectief, en in combinatie met een herbicide dat bodemwerking heeft blijft de zwartstrook maandenlang onkruidvrij. In een droge zomer als 2018 hou je met twee schoffelbeurten een plantage ook proper, maar in een normale zomer blijf je als teler bezig met de onkruidbestrijding. Na elke regenbui kiemen nieuwe onkruidzaden.”

Tijdens de Werktuigendagen werd een soort roterende hogedrukspuit getoond die het onkruid letterlijk aan flarden spuit. Milieuvriendelijker kan een actieve stof niet zijn want uit de spuitnippels komt … water. De tuinbouwexpert durft niet speculeren over een snelle doorbraak van de machine want qua kostprijs doet Roundup nog altijd beter. “Als onze telers morgen hun appels niet langer onder kostprijs moeten verkopen, dan zullen zij graag bereid zijn om een meer milieuvriendelijke doch duurdere techniek toe te passen. Dat geldt niet alleen voor de fruittelers, maar bij uitbreiding voor alle land- en tuinbouwers die graag een keer hun verkoopprijs in plaats van hun kostprijs zien stijgen.”