Vraag naar landbouwmodel is politiek moeilijk te mijden

Landbouw produceert als nooit tevoren, maar de sector floreert niet. Het aantal boeren daalt in snel tempo en in veel deelsectoren zijn het alleen de sterksten die overblijven. Die trend ziet een ledenorganisatie als het Algemeen Boerensyndicaat (ABS) met lede ogen aan. Door rechts- en inkomenszekerheid te verschaffen, kunnen beleidsmakers de sector volgens ABS zuurstof geven. Hoe ze dat precies willen doen, kwamen politieke partijen tijdens landbouwbeurs Agriflanders toelichten. De visies verschillen vooral wanneer het gaat over de intensieve manier waarop boeren in Vlaanderen aan landbouw doen. De ene partij noemt dat een economische sterkte terwijl de andere het voor de boer weinig profijtelijk vindt en daarom vooral hamert op de ecologische en sociale nadelen.

Het aantal landbouwers in Vlaanderen is gedaald onder de 24.000. Bovendien gaan achter dat cijfer ook een behoorlijk groot aantal boeren in bijberoep, pensioenboeren en hobbyboeren (b.v. paardenhouders die aangifteplichtig zijn) schuil. Tel bij die 24.000 Vlamingen de Waalse collega’s en je komt op 35.000 Belgische boeren. In de wetenschap dat bijna de helft van de landbouwers ouder is dan 55 jaar zal hun aantal verder afnemen. “Op termijn zullen er 15.000 boeren overblijven”, schat Francesco Vanderjeugd, volksvertegenwoordiger voor Open Vld. Ter vergelijking: in 2000 waren 60.000 landbouwers actief in ons land en in 1950 waren ze zowaar nog met 215.000.

Vlaams parlementslid Bart Dochy (CD&V) vindt het een opsteker dat steeds meer organisaties, bijvoorbeeld ook de toeleveranciers verenigd door Fedagrim, bekommerd lijken om de krimpende boerenstand. Op de vraag wat beleidsmakers kunnen doen om het tij te keren, antwoordt hij: “Rechtszekerheid geven aan landbouwers, bijvoorbeeld door standvastigheid in de vergunningsvoorwaarden te garanderen en een landbouwbedrijf te vergunnen voor de tijd dat een boer daar actief is. Nieuwe boeren aantrekken, lukt alleen door van landbouw een aantrekkelijke sector te maken waar je goed je boterham kan verdienen.”

Aan dat toekomstperspectief ontbreekt het nu, meent Joris Vandenbroucke (sp.a). De fractieleider van de socialisten in het Vlaams Parlement constateert dat landbouw alsmaar grootschaliger, intensiever en internationaler is gaan werken. Dat had volgens hem niet het gewenste resultaat: “De Vlaamse boeren zitten geprangd tussen de prijzenslag die onze supermarkten voeren en producten die van overal ter wereld hier ingevoerd worden.” Vandenbroucke ziet weinig toekomstkansen binnen dit model en stelt de “ratrace” in vraag omdat boeren kniehoog in de schulden zitten. Liever kiest hij voor een meer duurzame landbouw die sterk inzet op de korte keten.

Open Vld’er Francesco Vanderjeugd verzandt liever niet in een discussie over het meest wenselijke landbouwmodel. “Erken het economisch belang van landbouw, kijk naar de betekenis van de sector op vlak van handel en tewerkstelling en naar de weg die reeds afgelegd is op vlak van duurzaamheid.” Ook Kurt Ravyts (Vlaams Belang) acht het exportmodel van de agrobusiness in Vlaanderen moeilijk verzoenbaar met een pleidooi voor kleinschaligheid en korte keten.

CD&V-er Bart Dochy verwijst naar de debatten die in het Vlaams Parlement plaatsvonden, “niet over schaalvergroting maar schaalverandering in de landbouw”. Volgens Dochy is het niet aan de overheid om landbouwers te sturen in deze of gene richting. “De overheid kan ondernemerskeuzes wel faciliteren, maar het is aan de landbouwer zelf om op basis van een businessplan een onderbouwde keuze te maken.”

In zijn reactie zoekt de voorzitter van het Algemeen Boerensyndicaat, Hendrik Vandamme, naar de gulden middenweg: “Klein- en grootschalige landbouw zijn altijd al samen aanwezig geweest in Vlaanderen. De nieuwe vormen van landbouw, zoals zelfpluk- en andere korteketenboerderijen, zijn maar voor een beperkt aantal ondernemers weggelegd. Er is met andere woorden niet zoiets als ‘hét landbouwmodel van de toekomst’. Wat elke starter in land- en tuinbouw nodig heeft, is inkomens- en rechtszekerheid.”

VILT.be besteedt nog meer aandacht aan het politiek debat, met artikels over de thema’s ruimte en veehouderij.