Waarde van ecosysteemdiensten is perfect te becijferen

Niet toevallig tijdens de Week van het Bos schrijft De Standaard dat het belang van bossen perfect uitgedrukt kan worden in harde euro’s. Dankzij een tool van de Universiteit van Antwerpen en onderzoeksinstelling VITO kunnen ecosysteemdiensten zoals koolstofopslag, waterbuffering maar ook rust en ontspanningsmogelijkheden becijferd worden. Sanders Jansens, zaakvoerder van een adviesbureau dat zijn diensten aanbiedt aan bos- en natuureigenaars, doet de oefening in de krant voor het Meerdaalwoud bij Leuven en het bedreigde Essersbos.

Alleen als je de waarde van ecosysteemdiensten omzet in euro’s, kan je grondeigenaars en hardere economische actoren warm maken voor koolstofopslag, luchtzuivering, waterbuffering, enz. “Anders blijft het een beetje een geitenwollensokkenverhaal”, vertelt Sander Jansens van adviesbureau Landmax. In De Standaard betoogt hij dat alleen al de bezoeken aan bos- en natuurgebieden een grote waarde vertegenwoordigen. Jansens geeft het Meerdaalwoud bij Leuven als voorbeeld. Met zijn 2.000 hectare is het één van de grootste bossen van Vlaanderen, jaarlijks komen er 750.000 bezoekers.

“Mensen moeten zich ernaartoe verplaatsen, ze drinken of eten iets in de nabije horeca. Als je rekent met 5 euro economische return per bezoeker, wat een voorzichtige schatting is, levert dat bos 3 miljoen euro op. Per jaar. Mocht je het bos omzetten in een gebied met landbouw en woningen dan verliest de maatschappij tussen de 12 en de 51 miljoen euro”, aldus Sander Jansens. Landmax bekeek ook het bos van 12 hectare dat het logistiek bedrijf Essers wil inpalmen. Het bepaalde de waarde van factoren als luchtzuivering, koolstofopslag en een bijdrage tot de afkoeling van de temperatuur. “Zo komen we uit op 51.000 euro per jaar. Dat is wat de maatschappij uitspaart aan onder meer gezondheidskosten.” Of dat veel is, hangt naar verluidt af van wat je belangrijk vindt. “Een bedrijf zal ongetwijfeld meer opbrengen, aan belastingen alleen al.”

De grote onbekende in deze berekeningen is de biodiversiteit, zegt Jansens. De waarde van het behoud van een veelheid aan soorten planten en dieren vastleggen, is een moeilijke kwestie. “Eigenlijk is die onbetaalbaar.” Eigenaars die vandaag hun bos openstellen voor wandelaars, krijgen daar niets voor terug. “Ze leveren nochtans een dienst aan de maatschappij. Ze zouden toegangsgeld kunnen vragen. Maar dat ligt moeilijk. Een subsidie voor het openstellen van je gebied probeert daaraan tegemoet te komen.” Naar het voorbeeld van erkende terreinbeheerders kunnen privé-eigenaars sinds kort ook subsidies krijgen om aan natuurbeheer te doen. Een goeie zaak, vindt Jansens. “Tot dusver kozen zij doorgaans voor populieren, omdat het hout daarvan goed opbracht. Door die subsidies zullen ze sneller kiezen voor pakweg broekbos met zwarte es. Veel waardevollere natuur.”

Landmax helpt overheden en privé-eigenaars bij hun natuurbeheer: vergunningen en subsidies in orde krijgen, houtproductie optimaliseren, enz. “We helpen ontbossers ook te zoeken naar grond om een compensatiebos te planten. Dat is een taaie klus in Vlaanderen. Er is gewoon te weinig grond. In de praktijk is het alternatief beperkt tot landbouwgrond.” Jansens vraagt zich af of we wel alles moeten compenseren. “Neem nu de zonevreemde bossen, die zijn echt niet allemaal het beschermen waard. Het gaat soms om piepkleine snippers of percelen met uitheemse bomen die we eigenlijk liever kwijt zijn. Beter zetten we in op de aanleg van uitgestrekte bossen aan de rand van de stad.”

Meer info: Natuurwaardeverkenner