Weinig wendbare landbouw staat voor grote veranderingen

De wereld is in verandering en de landbouwsector voelt dat. Hoe omgaan met en klaar zijn voor de veranderingen? Dat is volgens landbouwadviesraad SALV één van de vijf grote uitdagingen voor de toekomst. Eigen aan landbouw is dat de productietermijn lang is en de producten beperkt houdbaar zodat snelle koerswijzigingen niet vanzelfsprekend zijn. Maar dat mag niet beletten om vooruitziend te zijn, bijvoorbeeld omtrent de klimaatverandering die voor bijkomende onzekerheid zorgt. De beleidsuitdaging is om hierop te anticiperen en niet te wachten tot de effecten voelbaar zijn.

Nadenken over een duurzame toekomst van de Vlaamse landbouw betekent ook nadenken over de veranderingen die op de sector afkomen. Landbouwadviesraad SALV staat bijvoorbeeld stil bij de klimaatverandering die onvermijdelijk een impact zal hebben. In Vlaanderen zal de opwarming van het klimaat zich manifesteren in het aantal hete zomerdagen en in een hogere neerslagvariabiliteit, met een toename van vooral de winterneerslag. In het scenario met de grootste opwarming kunnen oogstverliezen tot 30 procent verwacht worden door droogtestress bij ondiep wortelende zomergewassen. Ook de veehouderij ontsnapt niet want dieren ondervinden op hun beurt last van de hogere temperatuur en de stal koel houden, zal energie en geld vreten.

Voor het beleid ziet de SALV een uitdaging in het anticiperen op deze effecten, wat vooral kan via de ondersteuning van onderzoek. In het nadeel van de landbouwsector in een wereld in verandering speelt dat de aard van de productie een snelle koerswijziging niet toelaat. Crisissen, veranderende lastenboeken, een veranderend aanbod op de wereldmarkt en weersomstandigheden kunnen allemaal zorgen voor een plotse verandering van de marktprijs. Het aanbod landbouwproducten reageert traag op een prijsdaling omdat het onmogelijk is de landbouwproductie stil te leggen, landbouwteelten maanden op het veld staan eer ze geoogst worden en nadien beperkt houdbaar zijn, net zoals melk bijvoorbeeld.

De productie van anonieme bulkproducten, een beperkte diversificatie binnen de sectoren en de afhankelijkheid van export maken de Vlaamse landbouw zeer kwetsbaar voor marktverstoringen. Tot slot is ook technologische innovatie een uitdaging voor de landbouwsector omdat de innovaties elkaar snel opvolgen terwijl de implementatie ervan gehinderd wordt door een lange terugverdientijd. Nochtans liggen er in deze innovaties heel wat kansen: commercieel maar ook qua verbetering van arbeidsomstandigheden en dierenwelzijn en het verhogen en efficiënter maken van de productie.

Meer info: SALV-nota