Werk genoeg voor nog eens 85 jaar veredeling bij ILVO
Het Instituut voor Landbouw-, Visserij en Voedingsonderzoek ILVO vierde afgelopen week 85 jaar plantenveredeling met een terug- en vooruitblik. In totaal leverde het werk van de veredelaars al zo’n 250 rassen op, waarvan er vandaag 124 verkocht worden door 35 bedrijven wereldwijd. “Een succesverhaal”, stelt minister van Landbouw Joke Schauvliege, die benadrukt dat de overheid wil blijven investeren in veredeling. Er zijn dan ook nog uitdagingen genoeg: de klimaatverandering, strengere mestwetgeving, nieuwe maatschappelijke eisen, enzovoort. “Het werk zal nooit af zijn”, klonk het.
ILVO startte in 1932 (het instituut heette toen Rijksstation voor Plantenveredeling) als pionier in Europa met de veredeling van gras en klaver. Na de tweede wereldoorlog kwam daar selectie in de sierteelt bij. Intussen is ILVO een van de enige publieke veredelingsinstituten in de wereld, terwijl destijds zowat elk land er één had. Volgens afdelingshoofd ILVO-Plant Kristiaan Van Laecke is dit te danken aan het feit dat ILVO steeds de nieuwste technieken heeft gebruikt en zich heeft toegelegd op kleinere gewassen en nieuwe teelten, die niet door de grote zadenhuizen worden aangeboden.
Op die manier heeft het een unieke positie ingenomen in de sector. Een positie die Marc Ballekens als voorzitter van Semzabel, de beroepsvereniging van de (private) zaaizaadsector, toejuicht. “We zijn eerder collega’s dan concurrenten, ons werk vult elkaar aan”, zegt hij over de verhouding met private veredelaars. Ook Schauvliege hint op het belang van deze complementariteit. “Dankzij de goede contacten met stakeholders heeft ILVO steeds de vinger aan de pols. Het team heeft een goede neus voor toekomstige ontwikkelingen, zoals het nu alweer werkt aan droogteresistente gewassen en voor Vlaanderen geschikte soja-rassen.” Of zoals Ballekens nog zegt: “Grote bedrijven gaan zich niet bezighouden met klavers of quinoa, dus het is goed dat iemand anders het doet.”
Dat veredeling een beroep is met toekomst, is een thema dat meermaals terugkomt tijdens de viering. Zowel Ballekens als Schauvliege voorzien een mooie toekomst voor het vak. “Het werk zal nooit af zijn”, zegt die laatste. “De grootste uitdaging waarmee we geconfronteerd worden is de snelheid waarmee alles verandert: de consument, het klimaat,…”, voegt Isabel Roldán-Ruiz toe, wetenschappelijk directeur Groei en Ontwikkeling bij ILVO-Plant. En laat snelheid nu net een pijnpunt zijn bij veredeling. In gras duurt het bijvoorbeeld 15 tot 20 jaar voor een ras op het veld ingezaaid kan worden.
Toch is ILVO erin geslaagd in 85 jaar een 250-tal rassen op de markt te brengen, waarvan er vandaag 124 verkocht worden door 35 bedrijven wereldwijd. En dat op ‘slechts’ een 200-tal hectare proefvelden, wat volgens voormalig administrateur-generaal Erik Van Bockstaele “net genoeg” is. 2016 was overigens een erg succesvol jaar voor de veredelaars, met 15 nieuwe rassen op de rassenlijst die bovendien allemaal topcijfers kregen. Thema’s waarop het team momenteel werkt, zijn onder meer droogteresistente gewassen zoals sorghum, schimmelresistentie bij buxus, meervoudige plaagresistentie bij aardappels, vroegrijpe soja met een hoog eiwitgehalte, enzovoort. Ook enkele oude bekenden worden opnieuw onderzocht: klavers en voederbieten. Helemaal nieuw daarentegen is quinoa, een gewas waarvoor de veredeling momenteel voorbereid wordt.
Als gastspreker tijdens de viering koos ILVO voor de Nederlandse biologe, journaliste en auteur Rosanne Hertzberger. Zij hield een opvallend pleidooi voor ‘het antropoceen’ waarin de mens de natuur naar zijn hand zet, zoals door veredeling. Daarbij stelde ze enkele belangrijke trends in de maatschappij aan de kaak. “In alle aspecten van ons leven willen we de nieuwste technologie en willen we ‘smart’ zijn, behalve in voeding. Dat moet ambachtelijk zijn. We willen bovendien weten wat we eten, en schuwen daarom bereide en kant-en-klare producten. Maar weet jij wat je eet, als je een verse tomaat eet? Neen, je weet niet welke technologie er allemaal achter die tomaat zit. Er zit evenveel technologie in een ui als in een iPhone.”
Ook supermarkten die foto’s of filmpjes van landbouwers tonen, zijn verkeerd bezig volgens Hertzberger. “Ze draaien de consument een rad voor de ogen. Want het verhaal van die tomaat of die ui begint niet bij de landbouwer, het verhaal begint bij grote zaadhuizen zoals Bayer. Ook dat moet je vertellen. Met trots en heel open. Je moet tonen wat er in ons voedsel zit en uitleggen waarom het erin zit, waarom het beter is voor iedereen dat het erin zit”, klinkt het. Een boodschap die ze ook in haar boek ‘Een ode aan de e-nummers’ brengt.
Voorafgaand aan de viering organiseerde ILVO een Openvelddag. Daarop werden de proefvelden met 15 noviteiten voorgesteld, zoals klaver en gras (festulolium), sorghum, kuilmaïs, voederbiet, groenbedekkers, paardenbloem, goudsbloem, soja en quinoa.
