Werken de geldboetes van FAVV voldoende ontradend?

Zijn de boetes hoog genoeg om fraudeurs op andere ideeën te brengen? Die vraag stelt Hendrik Vandamme, voorzitter van het Algemeen Boerensyndicaat. In de primaire sector boezemen controles door het Voedselagentschap de nodige angst in omdat een proces-verbaal van niet-conforme vaststellingen ook gevolgen kan hebben voor de Europese inkomenssteun die een landbouwer ontvangt. Vandamme vindt dat het ontradend effect in andere sectoren even groot moet zijn en suggereert boetes die in verhouding staan tot de omzet van bedrijven. Niet de persoon die de controle uitvoert, maar een aparte dienst bij het FAVV bepaalt de hoogte van de boete. Die begint bij 200 euro maar kan oplopen tot 40.000 euro.

Na het vleesschandaal bij Veviba in Bastenaken legden we ons oor te luister bij de verschillende schakels in de rundvleesketen. Zij maken grotendeels dezelfde analyse: “Stel het autocontrolesysteem niet in vraag, maar ga na waar de controle op de autocontrole gefaald heeft. En begin bij het duidelijk gebrek aan communicatie en coördinatie tussen de bevoegde overheidsdiensten, en in het bijzonder tussen het Voedselagentschap en justitie.”

ABS-voorzitter Hendrik Vandamme wacht de vaststellingen van de doorlichting bij het FAVV af, maar zet meer supervisie op het controlesysteem alvast hoog op zijn verlanglijst. “Iedere dag zijn er erg veel audits bij bedrijven die aan autocontrole doen. Het systeem werkt, maar heeft goed toezicht nodig om intentionele fraude op te merken. “Wie correct bezig is, volgt de voorschriften van het autocontrolesysteem en de erkende lastenboeken. Fraude uit geldgewin is van alle tijden en alle sectoren. Dat pak je niet aan door iedereen meer te controleren maar door controles beter te organiseren en vooral beter af te stemmen tussen de verschillende beleidsniveaus.”

Om fraudeurs te ontmoedigen, moet de boete die ze riskeren hoog genoeg zijn. “Als die een paar 1.000 euro bedraagt, dan kan de verleiding groot blijven indien de omzet in de miljoenen euro’s loopt”, zoekt Vandamme een verklaring voor het roekeloos en frauduleus gedrag bij een andere schakel in de rundvleesketen. In de primaire sector weet een landbouwer die zich laat verleiden tot snel geldgewin dat hij daarvoor tweemaal financieel afgestraft wordt, via de administratieve geldboete van het Voedselagentschap en via de korting op Europese inkomenssteun nadat het dossier is overgemaakt aan het Departement Landbouw en Visserij.

In de praktijk deelt het Voedselagentschap boetes uit die schommelen tussen 200 en 40.000 euro. “De controleur maakt van niet-conforme vaststellingen een proces-verbaal van inbreuk op. Hij kleeft er zelf geen boetebedrag op, maar bezorgt zijn bevindingen aan één van onze commissarissen van de administratieve geldboetes”, zegt FAVV-woordvoerder Katrien Stragier. “Die cel gebruikt standaardtabellen om de hoogte van de boete te bepalen. Daarnaast zijn er een tiental criteria waarmee rekening wordt gehouden, zoals de impact op de volksgezondheid en de grootte van het bedrijf.”

Lees ook: Voedselveiligheidssysteem beter maken of op de schop nemen?