Wetenschappelijk lichtpuntje in donker tomatenseizoen
Wageningse onderzoekers hebben een gen ontdekt waardoor tomatenplanten licht 24 uur per dag zouden kunnen benutten voor fotosynthese en groei. Tot nu toe kunnen tomatenplanten die geteeld worden in een serre niet zonder ‘nachtrust’. Met het nieuw ontdekte gen is een 20 procent hogere productie mogelijk zodat de onderzoekers in een wetenschappelijk tijdschrift verslag doen van hun belangwekkende ontdekking. Of het vooruitzicht van een forse productiestijging telers enthousiasmeert, hebben we hen bij de huidige marktprijzen niet durven vragen.
Planten zetten licht om in energie en produceren daarmee suikers, een proces dat fotosynthese wordt genoemd. Deze suikers voeden de plant die haar in staat stelt vruchten te produceren zoals tomaten. In serres wordt er kunstlicht gebruikt om het aantal uren licht per dag op te voeren teneinde de productie te verhogen. Tomatentelers weten dat daar een grens aan is en de planten niet blootgesteld mogen worden aan meer dan 16 uur licht per dag. Doet men dat toch, dan ontstaat er bladverwonding en kan de plant zelfs afsterven.
Wetenschappers kennen dit verschijnsel al sinds de twintiger jaren van de vorige eeuw, maar ondanks alle onderzoek bleef het tot voor kort slecht begrepen. Wageningen Universiteit publiceert nu een studie in Nature Communications vanwege de ontdekking dat bepaalde wilde tomatensoorten wel bestand zijn tegen continu licht. Daar is het zogeheten CAB-13 gen voor verantwoordelijk. Als de wilde variant van dit gen CAB-13 wordt ingekruist in moderne tomatenrassen, dan worden de laatsten ook tolerant voor continue licht.
Een praktijkproef in serres bracht planten voort die niet alleen 24 uur per dag en zeven dagen in de week licht konden verdragen zonder bladverwonding, maar ook nog eens 20 procent meer tomaten konden opbrengen. Dat is op zich groot nieuws, alleen zijn de (markt)omstandigheden er niet naar om daar erg vrolijk over te doen. Tomaten noteren al het hele seizoen ondermaatse prijzen. Ook tijdens de traditioneel goede meimaand was de producentenvergoeding dit jaar niet van aard dat er een buffer aangelegd kon worden voor de scherpere prijzen tijdens de zomer.
Ondertussen heeft de markt zich helemaal tegen de telers gekeerd. De prijs is dramatisch slecht en topkwaliteit (tomaten met het Flandria-label, nvdr.) geraakt niet verkocht hoewel minder goede partijen al preventief uit de markt geweerd worden om de prijsdruk te verlichten. De veilingen hebben geen andere uitweg dan de vernietiging van grote tonnages smakelijke tomaten.
Momenteel is het dus kommer en kwel voor glastuinbouwbedrijven met tomatenteelt, zelfs voor de moderne bedrijven die uitgerust zijn met een warmtekrachtkoppeling (WKK). Deze bedrijven konden een verlies op de tomaten vaak nog compenseren met de winst die gemaakt werd op de verkoop van door de WKK opgewekte elektriciteit. Nu gas duurder is en de elektriciteit goedkoper op het net moet worden gezet, is dat ook verleden tijd.
Boeren op een Kruispunt, een hulporganisatie voor boeren en tuinders in moeilijkheden, herinnert ons eraan dat een aantal glastuinbouwbedrijven nog andere katten te geselen hebben. Tuinders die tijdens het pinksterweekend te maken kregen met stormschade aan hun serres proberen weer overeind te krabbelen. Dat valt niet mee door de hoge kostprijs van de herstellingen. Om te beginnen is het glas niet goedkoop, maar schrikken doen telers pas echt als ze de werkuren (duur) moeten betalen die het Nederlandse firma’s vergt om het kapotte glas te vervangen. Volgens de hulporganisatie is de schade en het kostenplaatje van de herstelling voor veel bedrijven niet draaglijk.
