Zal weersverzekering matchen met complex teeltplan?

Toen duidelijk werd dat het Landbouwrampenfonds zou tussenkomen in het opbrengstverlies dat landbouwers in 2018 door de droogte leden, signaleerde het Boerenforum dat de tussenkomst helaas niet voor iedereen weggelegd is. Kleinschalige landbouwers, zoals CSA-boeren, leggen zich toe op een grote diversiteit aan teelten en daar is het instrument niet op voorzien. Naar aanleiding van de politieke beslissing om het Landbouwrampenfonds te vervangen door een overheidssubsidie voor een private weersverzekering kruipt Tijs Boelens van Boerenforum opnieuw in zijn pen. Hij vreest dat landbouwers met een ‘atypische’ bedrijfsvoering andermaal over het hoofd worden gezien.

Nog tot eind deze maand kunnen landbouwers hun tegemoetkomingsaanvraag voor de droogteschade in 2018 richten tot het Landbouwrampenfonds. Kort voor de deadline van 28 februari geeft het Vlaams Parlement groen licht voor een brede weersverzekering die het Landbouwrampenfonds grotendeels komt vervangen. Daarmee wordt de terugbetaling van opbrengstverlies door natuurrampen deels geprivatiseerd via een verzekeringssysteem. De Vlaamse overheid zal financieel blijven tussenkomen via een subsidie op de verzekeringspremie.

Landbouwers worden aangezet om snel een weersverzekering af te sluiten door het vooruitzicht van 65 procent premiesubsidie tijdens de eerstkomende drie jaar. Hectaren die in deze periode verzekerd worden, blijven 65 procent subsidie ontvangen op de premie tot en met 2026. Areaal dat na deze eerste drie jaar bijkomend wordt verzekerd, ontvangt maximaal 65 procent premiesubsidie pro rata de nog beschikbare middelen. In 2025 staat een evaluatie van het systeem gepland zodat men, waar nodig, kan bijsturen.

De keuze voor een gesubsidieerde private verzekering in plaats van het Landbouwrampenfonds is er één om financiële redenen. Tijs Boelens plaatst daar kanttekeningen bij. Boelens is boer bij De Groentelaar en kernlid van het Boerenforum. Hij komt op voor een groep landbouwers die zich vanwege hun atypische bedrijfsvoering niet meteen thuis voelen bij de ‘mainstream’ landbouworganisaties. “In de wandelgangen hoorden we reeds dat de private sector zelf niet staat te springen om boeren te beschermen tegen klimatologische problemen. Misschien is dat een teken aan de wand dat het voor de landbouwsector zelf enorm belangrijk is dat onze overheid werk maakt van een sluitend klimaatvriendelijk beleid”, zegt hij.

Het Landbouwrampenfonds heeft in het verleden talloze boeren geholpen, maar er werd volgens Boelens niet nagedacht over waar het heen moest met dat fonds … en met de landbouwsector zelf. “Boeren die klimaatvriendelijker werkten – bijvoorbeeld door productie voor de lokale markt, agroforestry of de opbouw van humus in hun bodem – kregen geen ‘bonuspunten’. En boerinnen die pionierden met klimaat-adaptieve landbouwtechnieken zoals robuuste rundveerassen of nieuwe teelten werden niet altijd gesteund door het beleid. Meer zelfs, door hun atypische bedrijfsvoering was het voor velen onder hen niet vanzelfsprekend om de formulieren voor het Rampenfonds in te vullen en in aanmerking te komen voor een tegemoetkoming.”

Boelens wijt dat laatste aan de complexiteit van teeltplannen op CSA- en andere kleinschalige landbouwbedrijven, alsook aan de geringe steun tegenover de hoge omzet per hectare op een in oppervlakte kleiner bedrijf. Uit een enquête bij de achterban van Boerenforum bleek dat sommigen de moeite voor een aanvraag niet eens deden omdat ervaringen uit het verleden hen weinig hoop gaven op een tussenkomst. Andere (CSA-)boeren genoten dan weer directe ondersteuning van hun cliënteel zodat het opbrengstverlies in euro’s kleiner was dan dat in kilo’s.

Naar aanleiding van de koerswijziging in het Vlaamse beleid en de komst van een weersverzekering zit Tijs Boelens met een aantal vragen. “Houden de dames en heren politici in het parlement rekening met de ‘andere’ landbouwbedrijven? Met de bedrijven die niet gaan voor groter, harder en meer, maar voor kwalitatiever, socialer en milieuvriendelijker?” Hij trekt de casus van de weersverzekering open naar het landbouwbeleid in het algemeen. “Heeft de politiek begrepen dat er werk moet worden gemaakt van een voedselstrategie? Vlaanderen heeft vandaag geen voedselstrategie en ik zie dat met mijn lede boerenogen aan. Net als de klimaatjongeren tekent het Boerenforum verzet aan tegen de kortzichtigheid in ons Vlaanderenland.”