Zout of glyfosaat: welke stof is het meest toxisch?

“Wist je dat de toxiciteit van zout hoger is dan die van glyfosaat? En daar bestaat geen onenigheid over.” Axel Steiger, de CEO van Bayer Benelux, is stellig in de krant De Tijd. Dat hij het opneemt voor glyfosaat is niet verwonderlijk. Glyfosaat is het actieve bestanddeel van Roundup, een product van Monsanto, dat in juni van dit jaar door Bayer werd overgenomen. Maar klopt Steigers claim? De krant De Standaard ging op onderzoek uit.

In een interview met de krant De Tijd sprak de CEO van Bayer Benelux, Axel Steiger, klare taal: “Wist je dat de toxiciteit van zout hoger is dan die van glyfosaat? Daar bestaat geen onenigheid over. De dosis maakt of iets giftig is of niet. Twee lepeltjes keukenzout zijn toxisch voor een baby, terwijl we dat gewoon in de keuken hebben staan.”

Hij gaat wellicht voort op de directe toxiciteit, volgens de LD50, de gemiddelde dodelijke dosis bij de helft van de blootgestelde proefdieren bij orale toediening, uitgedrukt in milligram per kilogram lichaamsgewicht. Voor glyfosaat gaat het om 5.600 mg per kilo, weet De Standaard. De stof belandt hiermee in de categorie 'vrijwel niet-toxisch'. Keukenzout zit met 3.000 mg per kilo in de groep 'licht toxisch'.

Een dodelijke zoutinname kan, maar is uiterst zeldzaam. “Ik heb al tien jaar van geen zoutvergiftiging meer gehoord”, vertelt dokter Geert Verstegen van het Antigifcentrum aan de krant De Standaard. “Het is veel te vies om veel van in te nemen.” Volgens de arts komt Roundup inslikken wel voor bij zelfmoordpogingen. “Dat geeft ademhalings- of slikmoeilijkheden, of de stof komt in de longen terecht, wat een ontsteking kan veroorzaken.”

De LD50 is dus nuttig als het om ongevallen of (zelf)moorden gaat. “Maar die zegt niets over de langetermijneffecten op de gezondheid”, zegt toxicoloog Jan Tytgat van de KU Leuven. Heb je het over chronische impact, dan moet je de 'aanvaardbare dagelijkse inname' bekijken. Hier staat zout met een limiet van 120 mg per kilogram lichaamsgewicht in de meest gunstige groep, terwijl glyfosaat op 0,5 mg per kilo veel lager uitkomt.

Glyfosaat op zich of een product als Roundup is trouwens ook nog een verschil. Roundup bevat ook zeepachtige stoffen om het te doen inwerken op planten, stoffen die het geheel schadelijker kunnen maken. Er is nog een belangrijk verschil: zout lost goed op in water, verdunt en spoelt weg. Glyfosaat kan lang aanwezig blijven in de grond en het water, in combinatie met zware metalen. Toxicoloog Jan Tytgat verwijst naar een mogelijk verband van grootschalig gebruik met nierfalen.

Nik Van Larebeke, emeritus professor aan de UGent en lid van de Hoge Gezondheidsraad, vindt dat de vergelijking tussen zout en glyfosaat 'nergens op slaat'. “Zout is een lichaamseigen stof. Je hebt het nodig. Het hoort in ons dagelijkse dieet. Dat kun je van glyfosaat niet zeggen.” Conclusie: de bewering dat glyfosaat minder giftig is dan zout gaat op voor acute gevallen maar niet op de lange termijn, wat belangrijker is voor de gezondheid. De stelling wordt door De Standaard als eerder onwaar bestempeld.