20% bijensterfte tijdens winter 2019-2020

In Vlaanderen heeft 1 op de 5 bijenvolken de winter niet overleefd. Dat blijkt uit de eerste resultaten van de jaarlijkse COLOSS enquête van Honeybee Valley, een samenwerkingsplatform voor onderzoek naar bijenteelt. Limburg scoort met 11,3 procent sterfte nog het best, terwijl Oost-Vlaanderen bijna 26 procent van zijn bijenpopulatie verloor. Ten opzichte van vorig jaar is de bijensterfte verdubbeld. “Momenteel is de oorzaak van de stijging nog moeilijk te achterhalen”, klinkt het.

Bijen die de winter niet overleven, is geen nieuw fenomeen. Al sinds 1983 ligt de wintersterfte rond de 3 procent. Reden was de varroamijt die zijn intrede deed. De parasiet kan in z’n eentje volledige bijenpopulaties uitroeien. Sinds de jaren 2000 heeft de wintersterfte wereldwijd wel meer alarmerende vormen aangenomen. In de winter van 2009 bijvoorbeeld haalde 29 procent van de bijen het voorjaar niet. Tijdens de winter van 2014-2015 steeg dat naar 36 procent.

 

Grafiek: Gemiddelde wintersterftecijfers per provincie, met 95% CI als foutvlaggen aangeduid. De witte cijfers onderaan de balken geven het aantal bijenstanden weer waarvoor devragenlijst werd ingevuld. (bron: Honneybee Valley)

 

“Gelukkig haalden we deze winter niet hetzelfde percentage als de winter van 2014-2015”, klinkt het bij Honeybee Valley. Toch betekent het verlies van één vijfde van de bijenvolken opnieuw een stijging ten opzichte van vorig jaar. “Toen kon slechts 10,9 procent wintersterfte worden genoteerd, wat we als een normaal natuurlijk sterftecijfer beschouwen.”

 

Naast het aantal bijenvolken voor en na de winter wordt in de enquête ook gevraagd naar het aantal bijenvolken dat de imker had in het voorjaar van 2019. Op die manier kan de aangroei van het aantal bijenvolken op de stand bepaald worden. Tijdens het bijenseizoen van 2019 werd van 2.363 naar 3.119 bijenvolken gegaan wat een stijging van 24,2 procent betekent. Netto kunnen we na de winter, rekening houdend met verlies van 20,3 procent van de volken, nog van een lichte aangroei van bijenvolken spreken.

 

“Het feit dat het lage sterftecijfer van de winter 2018-2019 terug de hoogte in ging dit jaar, betekent dat we nog steeds niet op onze lauweren kunnen rusten”, waarschuwen de onderzoekers. “De oorzaak van deze stijging is op dit moment nog moeilijk te achterhalen. Een goed bijenjaar brengt natuurlijk ook een goed varroajaar met zich mee, wat de hogere wintersterfte mogelijks kan verklaren. Dit kan echter alleen omgebogen worden door de bijen. Door dieper in de gegevens van de beantwoorde vragenlijsten te graven, gaan we op zoek naar mogelijke verbanden tussen de wintersterfte en allerlei parameters zoals de varroabehandeling, drachtgebied en dergelijke.”

 

Vorig jaar bleek bijvoorbeeld dat het enkel hanteren van een biotechnische methode, zoals darrenbroed snijden als varroabehandeling, gecorreleerd was met een hogere wintersterfte. Het gebruik van bijenwas uit de handel bleek in de enquête van 2017-2018 in hogere verliezen te resulteren, terwijl dat in de enquête van vorig jaar juist het omgekeerde bleek te zijn. Daar werd de aankoop van bijenwas juist negatief gecorreleerd met wintersterfte. “Een grondige analyse van de data zal uitwijzen of dat zich dit jaar bevestigt.”

 

In ons Nederland stabiliseert de wintersterfte zich al een aantal jaren tussen 5 en 15 procent. Van de 10.500 imkers in Nederland, nam maar liefst 22,3 procent deel aan de COLOSS enquête. (In Vlaanderen is dit een kleine 8%.) Zij noteerden dit jaar een winterverlies van 13,1 procent. Dit is net als in Vlaanderen een stijging ten opzichte van vorig jaar (toen 9,2% in Nederland).