Aardappelketen wil brancheorganisatie oprichten
De Belgische aardappelketen heeft zich geëngageerd om een brancheorganisatie op te richten. Het initiatief komt van Belgapom en het Agrofront waarin landbouworganisaties Boerenbond, ABS en FWA vertegenwoordigd zijn. Op deze manier willen de schakels van de teelt, de handel en verwerking van consumptieaardappelen zich verenigen om beter te gaan samenwerken, wat een win-win voor alle partijen moet betekenen. “Dit mag gerust een historisch akkoord genoemd worden”, aldus de betrokkenen. Tegen Interpom 2018 moet de brancheorganisatie van start kunnen gaan.
In het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid staan producenten- en brancheorganisaties in pijler één ingeschreven als één van de marktmaatregelen, naast onder meer marktinterventie, private opslag en crisismaatregelen. Ook Vlaams minister voor Omgeving, Natuur en Landbouw Joke Schauvliege schoof in haar beleidsbrief de oprichting van producenten- en brancheorganisaties naar voren als een middel om de marktmacht van producenten te vergroten of de ketenwerking te versterken.
Producentenorganisaties werden recent opgericht in onder meer de varkenshouderij, de melkveehouderij en de leghennenhouderij. De industriegroentetelers en groente- en fruittelers zijn al langer verenigd in producentenorganisaties. In 2016 was de vlas- en hennepsector de eerste die een initiatief heeft genomen tot de oprichting van een brancheorganisatie. En nu hebben ook het Agrofront en Belgapom, de federatie van de aardappelhandel en -verwerking, het initiatief genomen om een brancheorganisatie op te richten voor de keten van consumptieaardappelen.
De basis voor dit initiatief werd een kleine tien jaar geleden gelegd toen het Agrofront en Belgapom samenwerkten rond de opmaak van modelcontracten voor de aardappelteelt. Bovendien kende de aardappelsector in België de laatste jaren een sterke professionalisering met heel wat investeringen, zowel aan de zijde van de producenten als aan de kant van de verwerking. “Ons land ligt middenin het grootste teeltgebied voor aardappelen in Europa: Frankrijk, Nederland, Duitsland en Groot-Brittannië”, vertelt Romain Cools van Belgapom. “Uit de cijfers blijkt bovendien dat onze Belgische telers zowat de hoogste teeltopbrengsten halen.”
Met een verwerkte hoeveelheid aardappelen van 4,4 miljoen ton vestigde de Belgische verwerkende industrie in 2016 een nieuw record. Cools gaat ervan uit dat in 2017 die hoeveelheid opnieuw overschreden wordt. “De voorlopige cijfers wijzen uit dat er 4,5 tot 4,6 miljoen ton verwerkt zal worden.” Daarmee vestigt de aardappelverwerkende industrie in België zich op wereldniveau. “Ons land is trouwens de grootste exporteur van aardappelproducten ter wereld” aldus Romain Cools.
Volgens ABS-voorzitter Hendrik Vandamme is de groei van de verwerkende industrie mogelijk doordat ook de Belgische aardappeltelers een sterke groei en professionalisering hebben doorgemaakt. Dat blijkt ook uit de cijfers: intussen nemen aardappelen al bijna twee derde van de productiewaarde van de akkerbouwgewassen in Vlaanderen voor hun rekening. “De aardappelteler is vandaag een echte ondernemer geworden. Hij is zich sterk gaan specialiseren, heeft zwaar geïnvesteerd in goed uitgeruste bewaarplaatsen en geholpen door een geschikt klimaat en bodem en de aanwezigheid van gespecialiseerde onderzoekscentra, haalt hij ook heel hoge opbrengsten”, weet Vandamme.
Toch zijn er ook een aantal bedreigingen voor de aardappelteelt in onze regio. “Het feit dat bedrijven nog relatief kleinschalig zijn en de percelen versnipperd, maakt dat een efficiënte uitbating en een efficiënte inzet van mechanisatie niet altijd mogelijk zijn. Ook de erosieproblematiek in bepaalde delen van Vlaanderen kan op bedrijfsniveau wel problemen opleveren”, klinkt het. Vandamme wijst erop dat de aardappelteelt nog steeds een risicoteelt is voor nitraatresidu in het kader van het mestactieplan. Door de uitbreiding van het areaal neemt de fytosanitaire druk toe en de teelt is ook sterk afhankelijk van de beschikbaarheid van gewasbeschermingsmiddelen.
“Deze expansie van zowel de teelt als de verwerking en de bijhorende risico’s plaatsen de relaties tussen telers, handel en verwerking soms onder spanning”, weet Boerenbondvoorzitter Sonja De Becker. Ze wijst er daarom op dat het belangrijk is dat de werking van de aardappelketen en de samenwerking tussen de schakels versterkt wordt, wil de Belgische aardappelketen op een duurzame manier verder groeien. Om het vertrouwen tussen de schakels te verstevigen, nemen het Agrofront en Belgapom nu het initiatief om een brancheorganisatie op te richten.
De brancheorganisatie aardappelen (BO aardappelen) wil ervoor zorgen dat de Belgische aardappelketen met één krachtige stem spreekt. Ze moet ook de ambities van de sector uitdragen en met oplossingen komen voor collectieve vraagstukken. Concreet moet de BO een kader helpen ontwikkelen dat de werking van de keten versterkt en waarbij win-wins tussen de schakels centraal staan. Ze moet onder meer interprofessionele akkoorden opstellen en zorgen voor de naleving ervan.
Andere taken van de BO aardappelen zijn: een programma voor onderzoek en innovatie uitwerken en begeleiden, relevante economische informatie verzamelen en verspreiden, de stem van de aardappelketen kracht bijzetten bij kwaliteitssystemen en het versterken van het imago van de aardappelsector naar de overheid en de maatschappij. Waar het nu nog gaat om een intentieverklaring tot oprichting, engageren Agrofront en Belgapom zich om tegen Interpom, de aardappelvakbeurs die van 25 tot 27 november 2018 doorgaat in Kortrijk, over te gaan tot de effectieve oprichting.
Daarvoor werd een werkagenda opgesteld. Die bepaalt onder meer dat het kader van goede praktijken voor de opmaak van teelt- en aankoopcontracten geactualiseerd moet worden en dat er duidelijke afspraken gemaakt moeten worden rond ontvangstvoorwaarden, kwaliteitscriteria en kwaliteitsbeleid en hun impact op de prijs. Ook moet er nagegaan worden hoe het marktrisico voor alle partijen kan ingedekt worden en welke nieuwe instrumenten daarbij kunnen helpen. Er zal ook ingezet worden op innovatieprojecten die in het belang zijn van de hele keten.
Boerenbond noemt deze principeverklaring “uniek voor Europa”. Ook Belgapom spreekt van een “statement”. “Als ik in het buitenland vertel dat we in België werk maken van een brancheorganisatie voor de aardappelsector, dan kan men dit nauwelijks geloven”, vult Cools aan. In de aanvangsfase zullen in de brancheorganisatie enkel vertegenwoordigers van de telers, de handel en de verwerking zetelen, maar de initiatiefnemers sluiten niet uit dat er nadien andere partijen kunnen aansluiten. De onderzoeksinstellingen die werden benaderd, reageren alvast positief op het initiatief.
