Bewijzen houtsnippers hun waarde als bodemverbeteraar?

In Haspengouw start een project dat kan resulteren in meer vruchtbare landbouwbodems en beter onderhouden houtkanten, tenminste als houtsnippers in de praktijk bewijzen dat ze de bodemverbeteraar zijn waarvoor ze gehouden worden in de wetenschappelijke literatuur. Het Agrobeheercentrum Eco² en de Bodemkundige Dienst van België legden recent proefvelden aan bij vier akkerbouwers die hun medewerking verlenen. “Als dit positief uitdraait, dan zal het landbouwers motiveren om bestaande houtkanten te onderhouden en mogelijk om nieuwe houtkanten aan te leggen als ecologisch aandachtsgebied”, vertelt projectmedewerker Leander Hex (ABC Eco²).

Het wordt voor landbouwers almaar belangrijker om de bodem van hun percelen in topconditie te houden. Door de klimaatverandering krijgen we steeds vaker te maken met zware regenval en lange periodes van droogte. Zuid-Limburg, met zijn heuvelachtig landschap en leemgronden, is bovendien zeer kwetsbaar voor erosie. Tijdens hevige regenbuien spoelen water en grond de hellingen af, waardoor vruchtbare grond verloren gaat. Bovendien zorgt dat voor wateroverlast en modderstromen waar omwonenden het slachtoffer van worden. Om landbouwpercelen te wapenen tegen deze fenomenen is het van belang om te zorgen voor een optimale bodemkwaliteit.

In Zuid-Limburg gaat het Leader-project ‘Koester de koolstof’ van start, waarmee het Agrobeheercentrum Eco² en de Bodemkundige Dienst van België (BDB) willen uittesten of fijne houtsnippers daartoe kunnen bijdragen. “Van houtkanten wordt enkel het spilhout als waardevol beschouwd. Het takhout ziet men als een minderwaardig restproduct, en wordt daardoor vaak versnipperd in de houtkant achtergelaten”, vertelt projectmedewerker Leander Hex (ABC Eco²).

Geïnspireerd door wetenschappelijke literatuur gaan ABC Eco² en BDB experimenteren met het oppervlakkig toedienen van deze houtsnippers op landbouwbodems. Het idee daarachter is dat de houtsnippers zowel het organische stofgehalte van de bodem als het bodemleven op een zeer efficiënte manier verhogen. Door snippers van loofhout te gebruiken, stelt het probleem van bodemverzuring zich niet. Integendeel zelfs, de wetenschappelijke literatuur stelt een bufferende pH-werking in het vooruitzicht, wat door de Bodemkundige Dienst nagemeten zal worden.

Vier akkerbouwers uit Haspengouw verlenen hun medewerking zodat er op telkens één van hun percelen proefstroken zijn aangelegd met houtsnippers, gecombineerd met bosgrond en/of de inzaai van groenbedekkers. “De bosgrond wordt toegevoegd aan de houtsnippers als inoculatiemedium van specifieke micro-organismen, waardoor de initiatie van afbraak zou versnellen”, verduidelijkt Hex. Deze micro-organismen hebben voor de afbraak van de snippers een grote hoeveelheid stikstof nodig zodat er op de stroken verschillende groenbemesters worden gezaaid. De niet-kerende bodembewerking die aan de inzaai van de groenbemesters voorafging verstoort het bodemleven minder dan ploegen en houdt de snippers in de zuurstofrijke toplaag van de bodem.

De toediening van de houtsnippers met een klassieke stalmeststrooier en het zaaien van de groenbedekker leverden alvast geen problemen op. Andere vragen zullen in de loop van het project beantwoord worden: Hoe lang duurt het vooraleer de houtsnippers verteren? Kunnen ze problemen opleveren in een teelt als aardappelen of suikerbieten? Wat is het effect op het organische koolstofgehalte op lange termijn? Welke impact heeft het op erosie en infiltratie van water? Neemt het aantal wormen in de bodem toe? Wordt het nitraatresidu in het najaar door de houtsnippers beïnvloed?

Op basis van de verzamelde gegevens zal op het einde van het project, in overleg met de bevoegde instanties, bekeken worden of deze techniek een veilige en rendabele manier is om de bodemkwaliteit te verhogen, en als gangbaar kan worden beschouwd. Indien het experiment met houtsnippers positief uitdraait, dan schept dit zowel voor de landbouw als voor het landschap perspectieven. Leander Hex legt uit dat de meeste houtkanten toebehoren aan landbouwers. Waar het onderhoud er vandaag bij inschiet zouden landbouwers meer belang kunnen gaan hechten aan ‘hun’ houtkanten wanneer ze de meerwaarde inzien van de houtsnippers . “Mogelijk zet het landbouwers zelfs aan tot de aanleg van nieuwe houtkanten in het kader van de vergroeningseisen uit het Europees landbouwbeleid.”