Biodiversiteit bevordert voedselzekerheid en gezondheid

Volgens de VN-voedselorganisatie (FAO) kan biodiversiteit wel eens de sleutel zijn tot het garanderen van voldoende voedsel en gezonde eetgewoonten doorheen de wereld. Streekeigen gewassen moesten de laatste eeuw steeds meer baan ruimen voor commerciële en eenvoudig te kweken alternatieven. Maar deze evolutie had een negatieve impact op de lokale gezondheid. Voorbeelden uit Micronesië en Burkina Faso doen de FAO geloven dat we dit recht moeten trekken door in te zetten op streekeigen teelten.

Het bestaan van vele planten- en diersoorten maakt van onze aarde een gezonde en productieve plek. Zo beschrijft de VN-voedselorganisatie het begrip biodiversiteit in een notendop. Enkel dankzij die grote variatie, kan onze wereld het hoofd blijven bieden aan uitdagingen zoals de bevolkingsgroei en klimaatsverandering. Omdat de beschikbaarheid van diverse, lokale, gewassen ook een impact heeft op onze voedingsgewoonten is biodiversiteit bovendien eveneens van groot belang voor onze eigen individuele gezondheid.

We eten al lang niet meer enkel de gewassen die traditioneel in onze streek aanwezig zijn. Dat hebben we bijvoorbeeld te danken aan de klimaatsverandering, verstedelijking en globalisering. Maar ook de monocultuur – steeds hetzelfde gewas telen op hetzelfde stuk grond – en de evolutie naar teelten met een hoge opbrengst, speelden daarbij een grote rol. Door onze gewijzigde eetgewoonten zou de biodiversiteit aan landbouwgewassen de laatste eeuw met maar liefst 75 procent gedaald zijn. Ze ruimden baan voor populaire, productieve, voedingsmiddelen die vaak als schuldige aangewezen worden voor gezondheidsrisico’s als zwaarlijvigheid, diabetes en hartkwalen.

Om die problemen in te dijken kunnen we, volgens de VN-voedselorganisatie, best naar het verleden kijken. We moeten overal ter wereld onderzoek voeren naar klassieke voedingsgewoonten en de eigenschappen van streekeigen soorten onder de loep nemen. En dat doen we best op korte termijn, voordat aloude tradities volledig vergeten worden.

De FAO zet deze theorie kracht bij aan de hand van enkele voorbeelden. Zo kampte de bevolking van Pohnpei in Micronesië door de populariteit van geïmporteerde voeding opvallend vaak met obesitas en vitaminetekorten. Vijftien jaar lang probeerde men dit op te lossen door mensen te motiveren meer bladgewassen te eten. Maar dat werkte niet. De lokale bevolking was niet vertrouwd met deze uitheemse planten en vond ze ook niet lekker. Met de 55 lokale bananentypes, 133 broodboomtypes en bijna 1.200 verschillende eetbare vissoorten die het land rijk was, hield het gezondheidsproject geen rekening. Daarvoor was er te weinig geweten over deze voedingsmiddelen. Onderzoek wijst nu uit dat de inheemse karat-banaan boordevol beta caroteen zit. Daarom kunnen de Micronesiërs zich binnenkort verwachten aan een promotiecampagne rond dit eenvoudig beschikbare en gekende product.

In Burkina Faso ziet de FAO stilaan ook gezondheidsproblemen opduiken ten gevolge van een dalende biodiversiteit. En daarin speelt, opvallend genoeg, ook de genderdiversiteit een rol. Terwijl vrouwen zich nog steeds sterk focussen op traditionele, kleinschalige, teelten, houden de mannen in Burkina Faso zich voornamelijk bezig met commerciële akkerbouw. De meer grootschalige producties van de mannen dreigen nu de vrouwelijke activiteiten te verdringen. Daarom vreest de FAO momenteel voor een terugval in biodiversiteit op korte termijn en het verdwijnen van waardevolle kennis op langere termijn.

De waarde van, vaak kleinschalige, traditionele teelten, neemt uiteraard niet weg dat het in de toekomst een uitdaging zal worden om voldoende voedsel te blijven produceren voor de groeiende wereldbevolking. Een gedegen beleid, nuttige projecten en incentives moet er volgens de VN-voedselorganisatie voor zorgen dat we de biodiversiteit kunnen verhogen, nadelige milieueffecten kunnen vermijden en alsnog de hele wereld kunnen voeden. Maar dat zal wel een grote uitdaging zijn.

Meer informatie: How local varieties can support nutrition and food security