BioForum vraagt erkenning voor systeemaanpak in bio

BioForum Vlaanderen wil meer erkenning voor de holistische benadering van duurzaamheid. Zo staat het in hun nieuw vijfjarenplan. Biolandbouw scoort heel goed op een groot aantal duurzaamheidsindicatoren. Toch wordt de sector zo nu en dan te kijk gezet wanneer duurzaamheid verengd wordt tot één parameter waarin een ander productiesysteem uitblinkt. Landgebruik is daar een voorbeeld van – de opbrengsten in bio liggen lager dan die van gangbare landbouw – en meer recent is de klimaatvoetafdruk een vaak geciteerd ijkpunt, waarbij bio opnieuw de efficiëntieslag verliest als je CO2-uitstoot per kilo product uitdrukt. Zowel in communicatie als bij het formuleren van onderzoeksvragen gaat BioForum de systeemaanpak van duurzaamheid uitdragen.

Biologische landbouw heeft een voetje voor op gangbare landbouw in de mediaverslaggeving. Weerkerende negatieve nieuwsfeiten, bijvoorbeeld omtrent pesticiden en megastallen, gaan grotendeels aan deze sector voorbij. Toch ontsnappen ze niet volledig aan de wetmatigheid dat negatieve boodschappen sneller de krantenkoppen halen. Kort voor de jaarwisseling struikelde BioForum Vlaanderen bijvoorbeeld over de berichtgeving als zou biolandbouw slechter zijn voor het klimaat. Media verwezen naar een Zweedse studie, gepubliceerd in Nature, waarin de auteurs concluderen dat landbouw moet intensiveren. Ze stelden dat “het groter landgebruik in biolandbouw indirect leidt tot een hogere CO2-uitstoot te wijten aan ontbossing”.

Een conclusie die volgens de biosector geen steek houdt omdat we maar één planeet hebben waar al onze ecosystemen met elkaar verbonden zijn. “Intensivering van de landbouw op één plaats, met alle negatieve externe effecten, zal niet helpen om ergens anders land of bos te redden”, redeneert BioForum Vlaanderen. “Onderzoek toont aan dat bio de wereld kan voeden, met gelijke hoeveelheden calorieën en eiwitten, maar dat dit dan wel gecombineerd moet worden met een vermindering van de consumptie van vlees en het vermijden van voedselverspilling. Dat kan zonder een toename van landbouwgrond en met veel minder negatieve milieueffecten (minder vermesting en vervuiling door pesticiden) dan het conventionele voedselsysteem.”

BioForum onderschreef de fundamentele bezwaren die hun Europese koepelorganisatie IFOAM EU omtrent de studie uitte. Ten eerste leken de Zweedse onderzoekers te suggereren dat mensen hun consumptiepatroon niet kunnen veranderen. Het tweede punt van kritiek is dat ze zich blindstaren op de hogere opbrengsten van gangbare landbouw. Opbrengstmaximalisatie brengt volgens de biosector een hoop nadelen met zich mee. Dat wordt verdoezeld door de milieu-impact uit te smeren over meer kilo’s product. Een rekenoefening die geen steek houdt volgens IFOAM EU en BioForum: “Het is niet omdat je meer produceert dat hommels beter overleven op een akker zonder ook maar één bloem, of rivieren beter tegen vervuiling kunnen.”

De Zweedse studie focuste op de CO2-uitstoot van landbouw. Zo’n beperkte analyse vindt de biosector legitiem want het helpt het onderzoek vooruit. Met de communicatie over het onderzoek hebben ze wel een probleem: “De uitstoot van broeikasgassen is maar één aspect van de milieu-impact en vertelt dus niet het hele verhaal. Dat brengt het risico mee dat andere aspecten van duurzaamheid worden verwaarloosd. Bij verantwoord communiceren met het publiek moeten kwesties in de juiste context worden geplaatst om vooringenomen debatten te vermijden die eenvoudigweg niet kunnen leiden tot holistische oplossingen om onze voedselsystemen, wereldwijd, duurzamer te maken.”

In het vijfjarenplan (2019-2024) dat richting geeft aan de werking van BioForum Vlaanderen zie je die bezorgdheid terugkeren. Eén van de vijf ambities die de organisatie in overleg met de biosector formuleerde, is de algemene erkenning in Vlaanderen dat biolandbouw de meest duurzame productiemethode is. Met dat doel voor ogen zal de systeemaanpak van bio nog meer benadrukt worden. “We zouden graag zien dat duurzaamheid holistisch beoordeeld wordt, en niet op basis van één of twee parameters”, klinkt het.

Een recent voorbeeld van hoe het volgens BioForum Vlaanderen niet moet, is de aankondiging van ontslagnemend minister Ben Weyts dat er een keurmerk komt voor diervriendelijk vlees. Wie vlees wil van dieren die genoeg bewegingsvrijheid en buitenloop genoten, heeft volgens de organisatie geen nood aan nieuw labelvlees maar kan gewoon biovlees kopen. De Europese biowetgeving bevat strenge voorwaarden op vlak van dierenwelzijn. Dat verklaart waarom biologische vleesproducten in Nederland standaard de maximumscore krijgen van het keurmerk Beter Leven.