Bodemonderzoek soms zo simpel als theezakjes ingraven

Ooit gedacht dat een theezakje nog andere toepassingen heeft dan een tas thee maken om onze dorst te lessen? Om de bodemkwaliteit te meten, kan je theezakjes ingraven en 90 dagen laten ‘trekken’ in de grond. Daarna worden de zakjes weer opgegraven, gedroogd en gewogen. Door gebruik te maken van makkelijk afbreekbare groene thee en moeilijk afbreekbare rooibosthee kan een afbraakcurve van organische stof worden bepaald. De methode werd volgens Proeftuinnieuws, het vakblad voor de groenteteler, ontwikkeld door de Universiteit Utrecht.

De uitzonderlijke weersomstandigheden in 2016 en 2017 hebben iedere landbouwer het belang van een gezonde bodem duidelijk gemaakt. Immers, een goede bodem is een bodem die ook beter bestand is tegen extreme weersomstandigheden. Het Interreg-project ‘Leve(n) de Bodem’ wil het bodembewustzijn bij landbouwers nog vergroten, en hen teelttechniek bijbrengen die de toestand van de bodem kan verbeteren.

Om een idee te krijgen van de kwaliteit van een landbouwbodem wordt standaard een bodemstaal genomen waarop een bouwvooranalyse uitgevoerd wordt. “Dat is een onmisbare tool om te komen tot een goede chemische bodemvruchtbaarheid en een beredeneerde bemesting”, schrijft het vakblad Proeftuinnieuws, “maar het is belangrijk om zich niet blind te staren op één aspect van bodemkwaliteit.” De chemische bodemkwaliteit staat niet los van de fysische en biologische bodemkwaliteit. Zo verteert het bodemleven de nutriënten die in de bodem aanwezig zijn onder de vorm van plantenresten, dierlijke mest, compost, … zodat ze vrijkomen voor de landbouwgewassen.

In het kader van een Interreg-project in de grensregio Vlaanderen-Nederland staan experten, zogenaamde ‘kennispendelaars’, in voor de begeleiding van landbouwers die hun bodem beter willen leren kennen. Hiervoor gebruiken zij een eenvoudige en praktisch hanteerbare set van indicatoren: de bodem-Idee. Deze ‘identiteitskaart’ van de bodem geeft snel en overzichtelijk inzicht in de chemische, fysische en biologische bodemkwaliteit. De chemische basisindicatoren, zuurtegraad en organische koolstof, zijn terug te vinden op een standaard bouwvooranalyse. Voor het bepalen van de fysische (plasvorming & structuur) en biologische (regenwormen en onkruiden) basisindicatoren dient een landbouwer een spade in de grond te steken, te kijken en te voelen.

Een uitbreiding van de basisindicatorenset is mogelijk. In dat verband wordt in Vlaanderen ook geëxperimenteerd met nieuwe methodes. Zo is er de theezakjesmethode, ontwikkeld door ecologen van de Universiteit Utrecht, die een maat geeft voor de biologische bodemkwaliteit op basis van ingegraven theezakjes. Deze goedkope en simpele manier om aan bodemonderzoek te doen, werd enkele jaren geleden bedacht. Alles wat je nodig hebt voor de zogenaamde ‘Tea Bag Index’ is een spade, twee theezakjes en drie maanden geduld. Daarna haal je de zakjes uit de grond, laat ze drogen, klop je de aarde eraf en je weegt de zakjes zonder het labeltje. Het experiment is uitgegroeid tot een internationaal aanvaarde methode. De resultaten worden geplaatst op de website www.decolab.org.