Brochure kruidenrijk grasland bundelt projectervaring
Het Regionaal Landschap Haspengouw & Voeren ontwikkelde een informatieve folder waarin het belang van graslanden onderstreept wordt. De combinatie van de typische bodem in Haspengouw en de natte, soms kalkrijke ondergrond levert uitzonderlijke graslandvegetaties op. “Bovendien beschikken we in Zuid-Limburg zowel over droge graslanden op de hellingen als natte tot zeer natte graslanden in de beekvalleien”, vertelt projectmedewerker Mieke Vanlangenaeker. Samen met Agrobeheercentrum Eco² en dankzij plattelandsmiddelen van de provincie Limburg kon het Regionaal Landschap Haspengouw & Voeren bijna drie jaar lang werken rond graslanden, en in het bijzonder rond graslanden vol met kruiden en bloemen.
Van de grote aandacht voor het klimaat hebben graslanden een beetje mee genoten in de zin dat er aan koolstofopslag in de bodem werd gedacht. Over het algemeen wordt het belang van graslanden onderschat. Niet in Haspengouw, want daar probeert men graslanden te koesteren in de wetenschap dat ze voor landbouw maar ook voor natuur waardevol zijn. Vooral graslanden die minder intensief uitgebaat worden (geen aanrijking door meststoffen en niet behandeld met herbiciden, nvdr.), herbergen zeer zeldzame soorten. Vaak zijn het schrale reliëfrijke graslanden op hellingen, met een bijzondere kalkhoudende bodem. Bij een goed beheer komen er bloemen in en zeldzame soorten zoals knolsteenbreek, echte koekoeksbloem, hokjespeul en grasklokje.
Het Regionaal Landschap Haspengouw & Voeren maakte een brochure die de natuurwaarde en het belang van het behoud van graslanden onderstreept. Het Regionaal Landschap werpt een blik op de mogelijke beheervormen en geeft een mooi overzicht van de toestand vandaag. Projectmedewerker Mieke Vanlangenaeker geeft meer uitleg: “Het Platteland Plus-project behaalde in drie jaar tijd zeer mooie resultaten op het terrein. We werkten samen met gemeentebesturen, de provincie Limburg, landbouwers, landeigenaars, bedrijfsplanners van de Vlaamse Landmaatschappij en andere partners. We zochten uit hoe de samenwerking precies kan verlopen in functie van graslandbeheer, financiële ondersteuning en advisering van landbouwers.”
Aanvullend op de bestaande dienstverlening kunnen particulieren, landeigenaars en landbouwers nu ook bij het Regionaal Landschap Haspengouw & Voeren terecht voor advies rond graslandbeheer. Als je landbouwer bent, kan je bovendien een beheerovereenkomst ‘Botanisch beheer’ aanvragen via de bedrijfsplanner van de Vlaamse Landmaatschappij (VLM). Deze beheerovereenkomst heeft als doel de ontwikkeling van soortenrijk grasland door een beheer dat gericht is op een natuurlijke verschraling. Daartoe dient een landbouwer het perceel niet te bemesten, geen herbiciden te gebruiken en een (extensief) regime te volgen voor maaien en beweiden.
Samen resulteren die inspanningen in kruidenrijk grasland. Na vijf jaar beheer zie je soorten opdoemen zoals koekoeksbloem, duizendblad, knoopkruid, margriet, grasklokje, veldbies en zeggen. Op het ene perceel gaat dat sneller dan op het andere. Dat heeft dan weer te maken met de bodemsoort, de voedselrijkdom van de ondergrond en de beschikbaarheid van de zaadbank. Een intensief uitgebaat grasland is een ‘monocultuur’ van raaigras, eventueel aangevuld met een beperkt aantal andere grassoorten met een hoge voederwaarde. Heeft gras waar ook kruiden tussen groeien naast natuurwaarde nog een waarde voor landbouw? Dat is zeker zo, en wel hierom volgens het Regionaal Landschap: “Het hooi afkomstig van het grasland heeft een positief effect op de darmflora en gezondheid van het vee.”
In Haspengouw en de Voerstreek vroegen reeds verschillende landbouwers een beheerovereenkomst ‘Botanisch beheer’ aan om meer biodiversiteit te krijgen op hun grasland, mede dankzij het project ‘Hooi van Hier’. In het kader van dat project werd het bewustzijn vergroot omtrent de botanische waarde van graslanden. Kruidenrijk hooi bevat meer mineralen en sporenelementen wat uitermate goed is voor paarden, schapen, rundvee,… Zo zit er in paardenbloem veel kalium, ijzer en seleen en bevat deze plant een antibacteriële werking. En kruidenrijk hooi zou bijvoorbeeld ook de pensverzuring bij melkvee verminderen.
Samen met Agrobeheercentrum Eco² kon het Regionaal Landschap Haspengouw & Voeren bijna drie jaar lang werken rond graslanden vol met kruiden en bloemen. “Landbouwers en andere geïnteresseerden wijzen op de positieve effecten van een volgehouden beheer en bloemenrijk grasland is van groot belang”, aldus Vanlangenaeker. “Zorg dragen voor graslanden betekent immers ook zorg dragen voor het klimaat en de daarbij samenhangende fauna (bijen, kevers en bodeminsecten,…) en flora.” Namens het Regionaal Landschap belooft ze voort te gaan met sensibiliseren. Dat kan onder meer dankzij het recent goedgekeurde PDPO-project ‘Landschapsboeren in Haspengouw & Voeren’. Ook buiten het projectgebied kan er hulp geboden worden bij achterstallig beheer, of een uitvoerder gezocht worden voor ecologisch graslandbeheer. In 2020 staat een groot symposium gepland om kennis te delen en het belang van graslanden in de kijker te zetten.
Meer info: Regionaal Landschap Haspengouw & Voeren
