Contractprijs voor erwten zet telers in hun hemd

In het najaar starten de gesprekken tussen telers en verwerkers van industriegroenten over de nieuwe contractprijzen. Traditioneel komen erwten eerst aan de beurt omdat deze teelt in de weegschaal ligt met wintertarwe die nog laat gezaaid kan worden. Zowel ABS als Boerenbond geven hun leden het advies om zich te bezinnen over het rendement van groenteteelt. Reden is dat de verwerkers het hard spelen in de onderhandelingen. Na een rampzalig teeltjaar lag een prijsstijging bij de telers en hun afgevaardigden in de lijn van de verwachtingen maar dat is buiten de afnemers gerekend die schermen met de eigen tegenvallende resultaten.

Als beide landbouworganisaties in hun ledenbladen aandacht besteden aan de contractbesprekingen met groenteverwerkers, dan kan je al raden dat de onderhandelingen over de prijs een harde noot om kraken zijn. Telers van groenten in openlucht hebben het in 2016 niet voor de wind gehad. Eerst verzopen hun pas gezaaide en geplante gewassen door de wateroverlast van mei en juni. Vanaf augustus veranderde het weer en bleef het wekenlang droog. Zelfs zo droog en zo warm dat groentetelers in het andere uiterste vielen en aangewezen waren op beregenen. In een aantal gevallen moest er zelfs beregend worden om oogsten, bijvoorbeeld van wortelen, mogelijk te maken.

Gelet op de hoge kosten en tegenvallende opbrengsten trokken de telersafgevaardigden van Ingro naar de onderhandelingstafel met een prijsstijging als voornaamste eis. Alvast voor erwten (de besprekingen over andere teelten volgen later, nvdr.) komen zij van een kale kermis thuis. Een prijsstijging zat er niet in, alleen werd het financieel plafond waarboven de opbrengst afgeroomd wordt door de afnemer met 150 euro per hectare verhoogd. De landbouworganisaties ABS en Boerenbond reageren teleurgesteld. “De verwerkers vergeten dat telers eveneens met de handen in het haar zaten door rampjaar 2016”, schrijft ABS-voorzitter Hendrik Vandamme in Drietand. In Boer&Tuinder luidt het: “Wij betreuren ten zeerste dat er geen hogere prijs is voor onze telers want onze producten moeten voldoen aan de strengste normen. We vragen ons af of ingevoerd product ook aan deze normen voldoet.”

Bij de bij Ingro aangesloten telers werd een opbrengstdaling van 30 procent tegenover 2014 vastgesteld, nadat 2015 ook al 16 procent slechter was. De verwerkers blokken de vraag voor een prijsstijging af met een verwijzing naar de eigen kosten die hoger lagen dan anders. “De eveneens hoge teeltkosten in 2016 vergeten ze”, reageert Hilde Dhuyvetter, directeur van Ingro, ontgoocheld. Ze heeft nog meer redenen om teleurgesteld te zijn in de handelsrelatie tussen telers en afnemers. “In de contracten van erwtenteelt staat een financieel plafond van 2.150 euro per hectare. Verdien je meer aan de teelt, dan houdt de afnemer zich het recht voor om de meeropbrengst uit te betalen aan 75 procent van de normale contractprijs. De enkelingen die in 2016 een goede erwtenoogst realiseerden en uitzicht hadden op een goede financiële opbrengst zagen hun meeropbrengst toch afgetopt worden.” Voor telersvereniging Ingro is het onbegrijpelijk dat een aantal afnemers profiteerden van de contractclausule in een jaar waarin het aanbod problematisch klein is. “Zo ondergraven ze hun claim dat je het financieel rendement van de teelt over meerdere jaren moet beschouwen.”

Zowel ABS, Boerenbond als Ingro lijken impliciet of expliciet tot de conclusie te komen dat wintertarwe een betere keuze kan zijn dan een bij voorbaat onrendabele en meer risicovolle erwtenteelt. “Niemand sluit toch contracten af die niet kostendekkend zijn”, zegt de voorzitter van ABS daarover. In de praktijk blijkt het tegendeel waar, en net daarom staan de diepvriesgroentefabrieken zo sterk. Bij de huidige lage graanprijzen zijn wintertarwe en korrelmaïs geen aantrekkelijke alternatieven zodat een kleine kans op een beter rendement met erwtenteelt blijkbaar voldoende is om landbouwers een slecht contractvoorstel te doen ondertekenen. Telersafgevaardigden krijgen bijgevolg voor de voeten geworpen dat de contractprijzen niet moeten stijgen aangezien er zelfs nieuwe kandidaat-telers opstaan.

Hilde Dhuyvetter is het daar niet mee eens. Zij stelt vast dat de verwerkers de tegenvallende opbrengsten met succes gebruiken om hun afzetprijzen omhoog te praten. “Het wordt dus doorgerekend verderop in de keten, maar de afnemers van industriegroenten oefenen tegelijk ook prijsdruk uit op hun telers-leveranciers.” Boerenbond schrijft heel diplomatisch in zijn ledenblad dat “het telen van groenten een doordachte keuze moet zijn en telers moeten stilstaan bij het rendement dat ze er mee kunnen behalen”.