De eikenprocessierups: hoe gaan gemeentes ze te lijf?

Gemeentebesturen doen er alles aan om de hinder ten gevolge van de eikenprocessierups tot een minimum te beperken en zijn al volop gestart met de bestrijding van de irritante beestjes, want her en der duiken al de eerste nesten op. In Merksplas zetten ze enkele nieuwe methodes in: mezen, meer variatie aan dieren en planten, rupsenvallen en de grote poppenrover – een grote kever.

De eikenprocessievlinder is een onschuldige nachtvlinder, maar de rupsen van de vlinders zorgen jaarlijks voor heel wat hinder. De irriterende brandharen veroorzaken ernstige jeuk en kunnen voor schade zorgen aan de ogen en de luchtwegen. Ook de verlaten nesten met oude vervellingshuiden kunnen hinder veroorzaken. "Vroeger zetten we vooral in op het verbranden van de nesten, maar nu gaan we enkele andere methodes gebruiken en nieuwe technieken uitproberen", zegt schepen Karel Lenaerts (Leefbaar Merksplas). "We kiezen ook voor biologische bestrijding."

Zo zijn er 75 nestkastjes voor mezen opgehangen in Merksplas op plaatsen waar er elk jaar hinder is. Die vogels vinden de rupsen een lekkernij. "De pimpelmees eet jonge rupsenlarven, terwijl koolmezen eikenprocessierupsen eten in alle stadia (larven, poppen en vlinders)”, vertelt Karel Lenaerts. “De harige rupsen worden door de mezen 'gepeld' en over 8 à 14 kuikens verdeeld. In twee weken tijd kan een mezenjong ongeveer 800 rupsen eten."

Onderzoek heeft aangetoond dat er veel minder rupsen aanwezig zijn op plaatsen met een rijke variatie aan planten en dieren. Vooral omdat heel wat insecten natuurlijke vijanden blijken te zijn van de rups. Dat geldt onder meer voor sluipwespen, sluipvliegen, spinnen en mieren. In sommige bermen wordt het maaitijdstip afgestemd op de bloei van planten, andere bermen worden gefaseerd gemaaid om de biodiversiteit te verhogen. “Met aangepast bermbeheer willen we de natuurlijke vijanden van de eikenprocessierups alle kansen geven”, klinkt het.

De gemeente Merksplas test op vijf locaties ook rupsenvallen uit. "Met deze vallen trachten we rupsen te vangen die vanuit de kruin naar beneden kruipen”, legt Karel Lenaerts uit. “Voor deze testfase werden rupsenvallen aangekocht én eigen vallen aangemaakt. Aan de hand van onze ervaringen passen we de vallen aan waar nodig.”

De Kolonie van Merksplas is geselecteerd als proefproject voor het opnieuw introduceren van de grote poppenrover, een in het wild uitgestorven inheemse kever die zich voedt met poppen en rupsen. “Enkele Belgische en Nederlandse provincies dienden een LIFE-project (Europese subsidie voor natuurbehoud en milieubescherming) in ter vermindering van chemische bestrijdingsmiddelen”, zegt Karel Lenaerts. “Ze zetten in op het aantrekken van mezen, sluipwespen en sluipvliegen en een aangepast bermbeheer, maar daarnaast ook het opnieuw introduceren van de grote poppenrover. Ook wij doen mee als proefproject.”

Zelf kan je ook heel wat doen om te voorkomen dat er nesten opduiken of om de natuurlijke vijanden van de eikenprocessierups te ondersteunen. Dat kan onder meer door in je tuin verwilderde hoekjes te behouden, nestkasten op te hangen voor vogels of vleermuizen, rupsenvallen aan te kopen of zelf te maken.