Demoruimte veruitwendigt Vlaamse expertise stalemissies
Op de Hooibeekhoeve in Geel is vorige week een demonstratieruimte geopend waar rundveehouders zich kunnen informeren over technieken om de ammoniakemissie uit hun stal te reduceren. De demoruimte kadert in het project ‘Goed GeRUND’ dat gefinancierd wordt door het Departement Landbouw en Visserij. In de intensieve veehouderij heeft men ervaring met ammoniakreductie maar voor de rundveehouderij is dit compleet nieuw. De nood aan sensibilisering en kennis is bijgevolg groot. Zowel de Hooibeekhoeve als ILVO maken er een punt van om de ervaringen die ze opdoen met de nieuwe technieken te delen. In het Agentschap Natuur en Bos en het Innovatiesteunpunt vinden zij twee logische partners. De eerste trekt immers de programmatische aanpak stikstof (PAS) terwijl het Innovatiesteunpunt zich een meester toont in het begrijpelijk presenteren van moeilijke informatie.
We staan er voor en we moeten er door. Na de mentale dreun door de PAS-brieven is dat de mentaliteit waarmee de veehouderij momenteel naar oplossingen zoekt voor zijn ammoniakemissie. De stikstof die ontsnapt uit stallen bemoeilijkt de realisatie van de Europese natuurdoelstellingen in Vlaanderen. Omdat industrie en vooral verkeer als bronnen van stikstofneerslag in speciale beschermingszones voor natuur moeilijker aan te pakken zijn, concentreert de overheid zich momenteel vooral op de veeteelt als belangrijkste binnenlandse bron van stikstofuitstoot. Als al die ammoniakale stikstof uit stallen neerslaat in natuurgebieden belemmert dat de ontwikkeling van de gewenste vormen van natuur.
Het project ‘Goed geRUND’ wil melk- en vleesveehouders informeren over ammoniakemissie en het beleid dat daarrond gevoerd wordt. Het is een demoproject dat gefinancierd wordt door het Departement Landbouw en Visserij en getrokken wordt door vier partners: Innovatiesteunpunt, Instituut voor Landbouw- en Visserijonderzoek (ILVO), Hooibeekhoeve en Agentschap Natuur en Bos. Het project werd erg actueel door de goedkeuring van de instandhoudingsdoelstellingen voor natuur en de aankondiging van een programmatische aanpak stikstof (PAS). In eerste instantie ontbrak het in de rundveehouderij aan technieken die een bewezen werking hebben op de ammoniakemissie uit een open rundveestal. Door de erg verschillende bouwwijze ten opzichte van een varkens- of pluimveestal kon daar de mosterd niet gehaald worden en moest er in snel tempo nieuwe kennis worden opgebouwd.
Stijn Bossin van het Innovatiesteunpunt vertelt dat de bal aan het rollen ging na een moeilijk vergunningsdossier voor een melkveebedrijf dat in vogelrichtlijngebied en naast habitatrichtlijngebied gelegen is. Het studiebureau dat een passende beoordeling maakte, becijferde het aandeel van het melkveebedrijf in de verzurende depositie op het natuurgebied op meer dan 50 procent. Dit soort bedrijven zou later een PAS-brief met code rood krijgen, als indicatie dat er zich na afloop van de vergunningstermijn een afbouw van de veehouderijactiviteit aandient. De problemen voor het bedrijf in kwestie dienden zich aan op een moment dat Vlaanderen geen ervaring had met emissie reducerende maatregelen voor rundveestallen. Daarom werden in het vergunningsdossier een aantal technieken uit Nederland overgenomen, zoals stikstofarmer voeder en een windsingel rond het bedrijf. Bijzonder was dat de vergunningverlenende overheid naar aanleiding van dit concrete geval aandrong op onderzoek rond emissies in de rundveehouderij.
Daarna kwamen kennisontwikkeling en -verspreiding omtrent ammoniakemissiereductie in een stroomversnelling. Met financiële steun van Vlaanderen (IWT, nu VLAIO, en Departement Landbouw en Visserij) wordt zowel wetenschappelijke als praktijkgerichte kennis vergaard en verspreid. Er vonden studiereizen naar Nederland en Denemarken plaats om bij te leren over emissiearme vloeren en het aanzuren van mest. Eind 2014 werd de PAS-lijst gepubliceerd met emissie reducerende maatregelen die in Vlaanderen toepasbaar zijn. Die wetenschappelijke onderbouwing van de maatregelen in de verschillende dierlijke sectoren, inclusief de rundveehouderij die voordien in een juridisch en wetenschappelijk vacuüm verkeerde, was een sleutelmoment.
Hanne Leirs, projectmedewerker bij het Innovatiesteunpunt, maakte een analyse van de kostprijs en de praktische invulling van de PAS-maatregelen. Onder impuls van ILVO werden lerende netwerken van melkveehouders opgericht om de kennis te ontsluiten. Dankzij de opening van een demoruimte op de Hooibeekhoeve in Geel worden de inspanningen rond kennisverspreiding bestendigd. Minstens tot 2018 wordt de demoruimte gefinancierd vanuit het project ‘Goed GeRUND’ en er wordt nu al gedacht aan een vervolgproject. “De demoruimte laat toe om de PAS-maatregelen te toetsen aan de praktijk en de toepasbaarheid op landbouwbedrijven na te gaan”, aldus Antwerps gedeputeerde van Landbouw Ludwig Caluwé.
Leirs geeft een korte rondleiding in de demoruimte en steekt ons een visueel aantrekkelijke fiche toe zoals zij er één maakte voor elke emissie reducerende maatregel. Kort en bondig leren we het werkingsprincipe van de emissiearme stalvloer kennen, de ammoniakreductie die ermee gerealiseerd wordt en de eisen die de overheid handhaaft bij toepassing van de techniek. Rundveehouders die de knoop moeten doorhakken, zullen ook de kostprijsindicatie op prijs stellen, evenals de voorbeeldfoto en de bruikbare praktische kijk van collega’s. Al deze informatie is ook te consulteren via een interactieve website. Landbouwers die individueel of in groep een bezoek brengen aan de demoruimte krijgen een tablet ter beschikking met daarop een app die het geheel van tekst, uitleg en nog meer foto’s voorziet. Na een introductiefilmpje kan je doorklikken op de fiches van de PAS-maatregelen.
Wat landbouwers nog meer op prijs zullen stellen, is dat de verschillende types emissiearme vloeren in de demoruimte aanwezig zijn. Je kan ze dus zien en voelen, zo je wil. Voor luchtwassers is dat natuurlijk niet mogelijk. Behalve vloeren en (chemische of biologische) luchtwassers zijn er nog twee types maatregelen waarmee de ammoniakemissie van een rundveestal omlaag kan, zo leren we uit de uiteenzetting van de innovatieconsulent. Beweiden is een ogenschijnlijk simpele maar wel doeltreffende maatregel. Een maatregel moet niet alleen toepasbaar zijn voor de rundveehouder maar ook controleerbaar voor de overheid. De maquette die beweiding uitbeeldt in de demoruimte op de Hooibeekhoeve doet vermoeden dat een woordje uitleg daaromtrent nodig is. En er is tot slot de methode die ILVO in Melle uittest, namelijk het reinigen van de vloer met een mestrobot terwijl de stalvloer nat gehouden wordt. Om de mest af te voeren, kan ook een mestschuif gebruikt worden. Door de studiereizen naar Nederland kunnen Hanne Leirs en de andere projecttrekkers ook de technieken toelichten waar in Vlaanderen vooralsnog weinig praktijkervaring mee is.
Tijdens het bezoek zal Nick Rutten, industrieel projectingenieur verbonden aan de Hooibeekhoeve in Geel, duiding geven en vragen beantwoorden. Bedoeling is dat de bezoekers naar huis gaan met bruikbare, op hun bedrijf toepasbare informatie. Een bezoek aan de demoruimte kan via Nick.Rutten@provincieantwerpen.be aangevraagd worden. Ook op het ILVO in het Oost-Vlaamse Melle kunnen rundveehouders in het kader van het demoproject een bezoek brengen aan een infostand rond de PAS-maatregelen. Waar de Hooibeekhoeve in zijn nieuwe melkveestal drie types emissiearme vloeren uittest, kan je in de nieuwe proefstal van ILVO de werking bekijken van ingebouwde verneveling en een mestrobot. Voor een rondleiding, op afspraak en in groep, neem je contact op met Leen.Vandaele@ilvo.vlaanderen.be.
