Driekwart minder insecten geteld in Duitsland

De Nederlandse Radboud Universiteit luidt de noodklok over de dalende insectenpopulatie: sinds 1989 nam het totale aantal vliegende insecten in Duitse natuurgebieden af met liefst 76 procent. “Aangezien hele ecosystemen afhankelijk zijn van insecten, bijvoorbeeld als voedsel en als bestuivers, zet dat andere veranderingen, zoals achteruitgang van vogels en zoogdieren in een nieuw daglicht”, aldus de onderzoekers. “Het is nauwelijks voorstelbaar wat er gaat gebeuren als deze ontwikkeling onverminderd doorgaat.” 

In Duitse natuurgebieden is de hoeveelheid insecten de afgelopen kwarteeuw met meer dan 75 procent geslonken, zo maakte een Nederlands-Duits onderzoeksteam bekend. Op het piekmoment in de zomer zijn er tegenwoordig zelfs ruim 80 procent insecten minder dan rond 1990. Het is overigens waarschijnlijk dat de afname representatief is voor andere West-Europese landen, aldus de wetenschappers. “Daar hebben landschap en natuur immers ruwweg dezelfde ontwikkelingen doorgemaakt.”

De neergang is zeer zorgwekkend, onderstrepen zowel de onderzoekers als de biologen die de cijfers inzagen. Insecten vervullen allerlei cruciale functies in de natuur: als dagelijkse hap voor vogels, amfibieën en zoogdieren, als bestuivers van gewassen, en als opruimploeg die organisch materiaal afbreekt en voedingsstoffen vrijmaakt. Zo zijn 80 procent van alle wilde planten en 60 procent van alle vogels voor hun voortbestaan afhankelijk van insecten.

"Het zou kunnen dat de achteruitgang die we al langer zien bij weidevogels en andere insectenetende vogels zoals de merel, mus en de spreeuw hiermee te maken heeft", denkt Hans de Kroon (Radboud Universiteit). Wat precies de reden is van de instorting, is een raadsel. Met klimaatverandering heeft de afname niets te maken, en ook zaken als veranderingen in begroeiing rondom de onderzochte gebieden verklaren het verval amper, stelt het team vast. "Een van onze theorieën is dat de insecten worden aangetrokken door landbouwgebieden, waar ze zich vervolgens niet goed kunnen handhaven", zegt de Kroon. "Zo vormt zo'n landbouwgebied een ecologische val."

Zo grondig als in Duitsland ging nog niemand te werk. Gedurende 27 jaar peilden onderzoekers verbonden aan het Entomologisch Genootschap in Krefeld op tientallen plekken de insectenstand met een gestandaardiseerde insectenfuik. "Indrukwekkend en zeer verontrustend", aldus hoogleraar entomologie Marcel Dicke van Wageningen Universiteit. "We maken ons snel druk als het aantal tijgers of leeuwen afneemt, maar dit zou ons veel meer zorgen moeten baren. Dit zijn wezens waarvan we afhankelijk zijn." Het allerbelangrijkste, vindt diens collega Hans de Kroon, is verder uitzoeken wat er precies achter het insectenverval schuilgaat en welke soorten de dupe zijn. "We zullen nog kritischer moeten kijken naar de effecten van insecticiden en de manier waarop we ons landschap inrichten."

Lees de volledige studie hier.