Eerste landbouwparlement lokt sterke reacties uit
Tijdens het eerste landbouwparlement, georganiseerd door Fedagrim tijdens Agribex, lanceerde de sectorfederatie vijf controversiële stellingen over de open ruimte. ‘Willen we de open ruimte redden, dan moeten we aan het eigendomsrecht raken bij boeren.’ Dat voorstel van Fedagrim-voorzitter Johan Colpaert oogst boe-geroep bij Europees parlementslid Hilde Vautmans en Vlaams volksvertegenwoordigers Emmily Talpe, Steven Coenegrachts en Tom Ongena (Open Vld). “De probleemstelling die Fedagrim aankaart, houdt steek, maar de oplossing deugt voor geen (vierkante) meter”, klinkt het in een vrije tribune. Ook de landbouworganisaties kunnen deze boodschap van Fedagrim niet smaken.
De landbouw wordt gevat door de uitdaging om een bijdrage te leveren aan de klimaatdoelstellingen, aan het verhogen van de biodiversiteit en aan het verduurzamen van zichzelf. Dat behoeft optimale invulling van onze beperkte ruimte. Twee jaar geleden pakte sectorfederatie Fedagrim uit met een ‘Landbouwpact voor faire en leefbare landbouw in België’. In dat pact deed de federatie menig wenkbrauw fronsen met een voorstel voor de oprichting van een Grondenbank naar Frans model, terwijl dat instrument bij onze zuiderburen omgeven werd met een ‘parfum van willekeur’ bij de toewijzing van betaalbare gronden aan kleine boeren.
Anno 2019 gaat Fedagrim een stap verder om open ruimte in Vlaanderen te behouden door te raken aan het eigendomsrecht van de boer en de vrije teeltkeuze in vraag te stellen. “Tweemaal goede intenties, maar het recept deugt niet”, reageert Europees parlementslid Hilde Vautmans. “In de plaats van terug te grijpen naar Sovjet-praktijken kiezen wij voor innoverende, stimulerende paden richting functioneel ruimtegebruik.”
Als we spreken over eigendommen in de landbouw, mogen we niet vergeten dat zowat twee derde van ons landbouwareaal gepacht wordt. “Het is belangrijker een nieuwe pachtwet te maken die eigenaars stimuleert om gronden te verpachten en die pachters rechtszekerheid biedt, dan de veelgeplaagde boer te belasten met bijkomende teeltbeperkingen”, reageren ook Vlaams volksvertegenwoordigers Emmily Talpe, Steven Coenegrachts en Tom Ongena (Open Vld). “Het Vlaams regeerakkoord bepaalt het omgekeerde. Bij de modernisering van de pachtwet zal de vrije keuze van teelten en teelttechnieken voor de boer gegarandeerd worden.”
“Fedagrim heeft wél een punt als het pleit voor meer teeltdiversificatie, maar de voorzitter bezondigt zich aan overdrijving”, zegt Hilde Vautmans. “Monoculturen zijn inderdaad nefast voor de biodiversiteit, maar ze komen in het kleine, ruimtelijk versnipperde, verstedelijkte Vlaanderen niet voor. Wél kijken we aan tegen een (te) groot gewasaandeel van maïs. Maar er is hoop. Het verheugt ons te vernemen dat de sojateelt in Vlaanderen weldra zal uitgerold worden nu het ILVO een Europese erkenning heeft aangevraagd voor twee zelf ontworpen soja-soorten die moeten gedijen op Vlaamse bodem.”
Meer dan ooit staan landbouwers voor de uitdaging om te zoeken naar schaalverandering en rendabele bedrijfsmodellen. Diversificatie, taakverbreding maar ook multifunctioneel ruimtegebruik zijn hierin bepalende begrippen. “Kansen scheppen is de boodschap”, klinkt het bij de landbouwcommissieleden van Open Vld. “Waarom vervallen in betutteling en absurde verbodsbepalingen als ook de keuze voor soepele regelgevende kaders de boer de autonomie kunnen geven om oplossingen op maat van zijn of haar bedrijf te zoeken?”
Uit meerdere enquêtes is gebleken dat de boer ondanks moeilijke omstandigheden waarin hij of zij de job moet uitvoeren, wil blijven boeren wegens de grote autonomie en vrijheid die het beroep biedt. “De ‘vestaatsing’ die de voorzitter van Fedagrim blijkt voor te staan vloekt met de algemene hang naar autonomie van de gemiddelde boer – bij de fel gewaardeerde vzw Boeren op een Kruispunt kunnen ze er wellicht van meespreken - en zal op generlei wijze bijdragen aan de maatschappelijke opwaardering van de boerenstiel, noch aan het objectief van een efficiënter gebruik van onze open ruimte”, besluit Hilde Vautmans.
Hendrik Vandamme, voorzitter van het Algemeen Boerensyndicaat hekelt het voorstel van Fedagrim op Twitter. “We worden een eeuw terug in de tijd gekatapulteerd: een zelfstandig ondernemer, landbouwer, mag niet meer zelf beslissen of hij grond in eigendom heeft of houdt en wat hij er op doet”, klinkt het. “Het communistisch landbouwmodel is nochtans geen voorbeeld geweest.” Ook voor Boerenbond en haar leden is teeltvrijheid belangrijk. “Teeltvrijheid is voor ons geen relatief begrip. Alles staat of valt uiteraard met een eerlijke prijs voor landbouwproducten. Meer inzetten op korte keten, zoals Fedagrim het voorstelt, is op zich positief, maar het korte keten verhaal past niet voor alle landbouwers.”
Ecosysteemdiensten geleverd door boeren, moeten volgens de landbouworganisatie op vrijwillige basis gebeuren en billijk vergoed worden. "Wij dringen op dit vlak aan op een stimulerend beleid. Boeren moet zelf keuzes kunnen maken en zelf hun bedrijfsmodel kunnen bepalen", klinkt het. Boerenbond pleit ook voor een statuut voor natuur in agrarisch gebied zodat bestaande rechtsonzekerheden weggewerkt worden. "Concreet denken we bijvoorbeeld aan gevallen waarbij een landbouwer natuur realiseert, bijvoorbeeld voor de aanleg van een poel, maar waar hij nadien nadeel ondervindt bij een latere vergunningsaanvraag. Eventueel moet gekeken worden naar een tijdelijk statuut waardoor de boer zich niet geremd voelt om natuurprojecten te realiseren, maar waar hij op termijn niet wordt op afgerekend", aldus nog Boerenbond.
