Er hangt veel fijn stof in de lucht

Sinds woensdag worden in de meetnetten van de drie Belgische gewesten verhoogde fijnstofconcentraties in de lucht gemeten. Omdat in Vlaanderen de informatiedrempel van 50 microgram per kubieke meter is overschreden, wordt de hele bevolking dus geïnformeerd. In Wallonië en Brussel wordt de drempel (nog) niet overschreden. “De belangrijkste bronnen zijn momenteel de landbouw en de verwarming van onze huizen”, laat de Vlaams Milieumaatschappij weten.

Vandaag (woensdag 9 april) bedroeg de 24-uurgemiddelde PM10 concentraties in Vlaanderen 54 microgram per kubieke meter. Ook de voorbije 24 uur was de gemiddelde PM10 concentratie in Vlaanderen hoger dan 50 microgram per kubieke meter (de informatiedrempel) en dus moet de bevolking erop attent gemaakt worden dat de luchtkwaliteit deze dagen minder goed is.

Afgelopen dinsdag zat er ook veel fijn stof zat er in de lucht in Vlaanderen – zo’n 30 microgram méér dan op dinsdag 17 maart, de dag voor de lockdown verstrengd werd. “Op 27 maart, in volle lockdown, werden zelfs de hoogste concentraties van het hele jaar gemeten”, zegt de Intergewestelijke Cel voor het Leefmilieu (IRCEL).

Hoewel volgens het Vlaams Verkeerscentrum het autoverkeer de voorbije weken met meer dan 60 procent gedaald is, is er dus nog steeds veel fijn stof aanwezig in de lucht. "Fijn stof is veel meer dan alleen auto's", zegt Frans Fierens van IRCEL. "Er blijven veel vrachtwagens rijden, ook al is het vrachtverkeer met 20 procent gedaald. Er is ook de industrie, de verwarming van de gebouwen… En bovendien zijn de weersomstandigheden niet gunstig. Nu er weinig wind geen neerslag is, worden de fijnstofconcentraties slecht verdund.”

Ook landbouwers brengen fijn stof in de lucht. “Het uitrijden van mest door de boeren stoot ammoniak uit, waardoor secundair fijn stof wordt gevormd”, aldus de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM). “Op zaterdag 28 maart werd zelfs tien keer meer ammoniak in de lucht gemeten dan gebruikelijk."

Maar zelfs wie braaf in z'n kot blijft, kan bijdragen aan de fijnstofuitstoot. "Meer mensen werken thuis, waardoor de voorbije weken hun huizen ook overdag moesten verwarmd worden”, verklaart de VMM. “Bovendien zijn veel woningen in België slecht geïsoleerd. Daardoor kunnen de coronamaatregelen ook zorgen voor méér uitstoot.” De VMM denkt over enkele weken een zicht te hebben op de impact van de coronamaatregelen op de luchtkwaliteit.

En ook over het effect op onze gezondheid valt er momenteel nog weinig te zeggen. "Het is in elk geval nog te vroeg om een effect te zien op de gezondheid van de mensen", zegt longtoxicoloog Tim Nawrot (UHasselt). "Misschien is dat op lange termijn wel mogelijk. Het verminderde autoverkeer zal, zeker in de buurt van de snelwegen, tot een betere luchtkwaliteit leiden. Maar auto's zijn maar een deel van het probleem. Eén maatregel is niet voldoende is om de luchtkwaliteit te doen verbeteren, dat merken we nu ook wel."

De VMM raadt mensen die bijzonder gevoelig zijn voor luchtvervuiling (jonge kinderen, ouderen, personen met COPD, personen met hart- en vaatziekten enz.), wel aan om geen ongewone lichamelijke inspanningen te doen, ook niet binnenhuis. “Omwille van de kleine afmeting van de fijnstofdeeltjes kunnen ze gemakkelijk overal binnendringen en zijn de concentraties ervan binnenshuis niet significant lager dan in de buitenlucht”, klinkt het.