"Erosiebestrijding is nooit af"

De hevige regenval van afgelopen weekend zorgde opnieuw voor overstromingen in de erosiegevoelige regio rond Tongeren. In een uur tijd viel er 31 liter water per vierkante meter uit de lucht, met wateroverlast en modderstromen tot gevolg. Erosiemaatregelen zijn een efficiënt wapen tegen modderstromen, en daarom zijn er nog meer dammen, graszoden en alternatieve teelttechnieken nodig op de hellende velden in Tongeren. “Maar ze zullen nooit volstaan bij zo'n extreme regenval”, zegt erosiedeskundige Karel Vandaele. “Als we er ooit willen uitkomen, moeten we het met z'n allen samen doen.”

Na achttien onweersdagen in mei heeft het eerste zware onweer van juni voor overstromingen gezorgd in de Tongerse Jekervallei. Het water uit de hoger gelegen akkers sleurde ook tonnen modder mee tot in de Tongerse dorpen. Het schepencollege besliste al dat er extra inspanningen moeten worden geleverd om de erosie te bestrijden. Erosiedeskundige en erosiecoördinator in Tongeren Karel Vandaele wil niet met een beschuldigende vinger naar de boeren wijzen. “Soms is de natuur machtiger dan de mens, waarmee ik niet wil zeggen dat er niet meer ingrepen nodig zijn. Als we erosiemaatregelen nemen, dan zien we dat ze werken. Hoe meer maatregelen we nemen, hoe meer water we aankunnen.”

“We hebben een menukaart met oplossingen”, vertelt Karel Vandaele. “Afhankelijk van de situatie en van waar de modder komt, bekijken we of er dammen nodig zijn, of graszoden een oplossing kunnen bieden of dat andere teelttechnieken, zonder het omploegen van een akker, nodig zijn. Vlaanderen geeft subsidies, maar we kunnen niemand verplichten. Zowel de grondeigenaar als de landbouwer-pachter moeten bereid zijn om erosiemaatregelen te nemen. ”

“Veel hangt af van de goede wil van de landbouwers in de streek”, vindt Patrick Dewael, burgemeester van Tongeren. Elk strookje grond brengt vruchten voort en draagt bij tot de broodwinning van een landbouwer. Het is dus niet vanzelfsprekend om een deel van de vruchtbare bodem op te offeren aan dammen of graszoden om water tegen te houden. “Nu de frustraties hoog staan, is het al te makkelijk om een schuldige te zoeken”, zegt Karel Vandaele. “Veel boeren werken mee, maar het zijn er inderdaad nog niet genoeg.”

In het voorjaar zijn de akkers op de hellingen in de Jekervallei nog grotendeels onbedekt omdat de zomergewassen zoals bieten, maïs en aardappelen nog maar net in de grond zitten. “Die geven inderdaad sneller modder, maar op de velden met wintertarwe zal er misschien meer afstromend water zijn geweest”, zegt de expert. “En het klopt dat er vroeger meer kleine percelen waren, maar we kunnen niet meer terug naar de tijd van toen. Bovendien zijn er meerdere factoren die spelen.”

De erosiedeskundige vreest nog meer extreme onweders door de klimaatsverandering. “Als we er ooit willen uitkomen, moeten we het met z'n allen samen doen. Naast bijkomende erosiemaatregelen zie ik nog twee verdedigingsmechanismen: nog meer wachtbekkens, ook al kunnen nooit alle regenwater opvangen. Tenslotte ook nog overstromingsrobuust of overstromingsveilig bouwen.”

“Een eenvoudige maatregel is minder verharding”, laat Karel Vandaele weten. “De overheid zou bepaalde vergunningsmaatregelen voor nieuwe woningen kunnen nemen.” Het stadsbestuur van Tongeren heeft ondertussen al een aanvraag ingediend bij het Vlaams Parlement om de zware regenval van vorige zondag te laten erkennen als ramp.