EU en Mercosur raken het eens over handelsakkoord

De Europese Unie en de landen van het handelsblok Mercosur – Brazilië, Argentinië, Uruguay en Paraguay – hebben na 20 jaar onderhandelen een breed handelsakkoord bereikt. Brazilië spreekt in een mededeling van een "historisch" akkoord, Argentinië van een "akkoord zonder voorgaande". Voor de Europese Unie is dit een nooit eerder geziene stap vooruit op vlak van vrijhandel. Gelet op de bezorgdheden die er op voorhand waren, bezweert landbouwcommissaris Phil Hogan dat het om “een faire en uitgebalanceerde deal gaat met voordelen voor beide zijden, ook voor de Europese landbouwers”.

De Europese en Zuid-Amerikaanse onderhandelaars waren woensdagavond in Brussel in de laatste rechte lijn van de onderhandelingen beland. Vrijdagavond zijn die dus afgerond zijn met een akkoord. Over een nieuw vrijhandelsakkoord tussen beide handelsblokken wordt al meer dan 20 jaar gepraat. Het zou gaan om één van de grootste handelsakkoorden ooit, met 780 miljoen consumenten en een gezamenlijk bruto binnenlands product van 18.000 miljard euro.

De Europese Unie en Mercosur verhandelden vorig jaar voor bijna 88 miljard euro aan goederen. De Zuid-Amerikaanse landen voerden vooral landbouwproducten uit, de Europeanen industriële en farmaceutische producten. Tegen het handelsakkoord was er heel wat protest. Europese landbouwers vrezen immers deloyale concurrentie. Zij kregen de steun van onder meer de Franse president Emmanuel Macron, premier Charles Michel en hun Ierse en Poolse collega. Ngo's uitten hun bezorgdheid over de gevolgen van het handelsakkoord voor het klimaat en voor de mensenrechten. Daarbij wordt dan gewezen naar Brazilië, waar sinds januari de extreemrechtse Jair Bolsonaro aan de macht is.

De Europese bewindvoerders zetten vooral de voordelen in de verf, en zeggen er meteen bij dat beide partijen er hun voordeel mee zullen doen zonder dat consument, milieu of gevoelige economische sectoren daar de nadelen van hoeven te ondervinden. Commissievoorzitter Jean-Claude Juncker wikt zijn woorden zorgvuldig wanneer hij het over “een historisch moment” heeft. “In een periode van internationale handelsspanningen geven wij samen met onze Mercosur-partners een belangrijk signaal. Voor het Europese bedrijfsleven worden meer dan 4 miljard euro aan handelsbelemmeringen per jaar met dit akkoord uit de weg geruimd.”

Vanwege het stilvallen van het wereldhandelsoverleg heeft de EU sinds 2015 15 bilaterale handelsakkoorden afgesloten. Handelscommissaris Cecilia Malmström maakt de vergelijking met de handelsdeal met Japan: “De Mercosur-deal is vier keer zo groot in termen van kostenbesparing.” Ook het recente en veelbesproken vrijhandelsakkoord met Canada (CETA) schrapt ‘slechts’ 600 miljoen euro aan importtarrieven. Malmström spreekt haar vertrouwen uit in de afspraken die gemaakt zijn rond milieubescherming, duurzaamheidsdoelstellingen en werknemersrechten.

De EU-commissaris bevoegd voor landbouw, Phil Hogan, begint met te zeggen dat het nieuwe handelsakkoord ook voordelen voor de Europese landbouw inhoudt. “Opdat het akkoord een win-win wordt, openen we onze buitengrenzen alleen voor landbouwproducten uit de Mercosur-landen die binnen de afgesproken quota passen zodat de Europese markt niet overspoeld wordt. Omgekeerd krijgen kwaliteitsvolle Europese voedingsproducten die zich weten te onderscheiden van de Mercosur-landen de bescherming die ze verdienen.”

De details van het handelsakkoord leren dat de voordelen aan Europese zijde toch vooral buiten de landbouwsector te zoeken zijn. Alleen de zuivelsector mag dromen van meer kaasexport door het wegvallen van een importtarief ter grootte van 28 procent. Verder zijn het alleen chocolade, wijn en andere (sterke) dranken die profiteren van het verdwijnen van tarifaire belemmeringen. De “kwaliteitsvolle voedingsproducten” waarnaar Hogan verwijst, dat zijn de streekproducten die Europese bescherming genieten. De Mercosur-landen gaan 357 voedingswaren en dranken (o.a. kaas van Herve en Parmaham) met een geografische aanduiding in Europa op hun eigen grondgebied beschermen tegen imitatie.