EU-Parlement stemt over landbouwprijzenrapport
In het Europees Parlement werd onlangs gestemd over een ontwerpresolutie die de Europese aanpak van de prijsvolatiliteit op de landbouwmarkten belicht. Volgens de resolutie zijn de schommelende prijzen het gevolg van structurele factoren zoals wisselkoersen, de energieprijzen, rentevoeten, speculatie op landbouwmarkten, maar ook van politieke beslissingen zoals het Russisch handelsembargo. Deel van de oplossing hiervoor ligt volgens de tekst in het versterken van de maatregelen onder de tweede pijler van het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) en het versterken van de onderhandelingspositie van landbouwers.
Markschokken zijn een structureel onderdeel geworden van de landbouw in en ook buiten Europa. Dat staat in een ontwerpresolutie van het Europees Parlement. Doorslaggevende factoren daarbij zijn wisselkoersen, energie- en mestprijzen, rentevoeten en speculatie op de landbouwmarkten. Probleem is dat de EU niet over een echt vangnet beschikt om de marktvolatiliteit af te remmen en dat landbouwers te kampen hebben met stijgende productiekosten en een stijging van de landbouwschuld. Daarnaast wordt ook opgemerkt dat er tussen 2005 en 2010 liefst 2,4 miljoen landbouwbedrijven in de EU zijn verdwenen.
Het Parlement vreest dat de Europese landbouwers steeds sterker zullen worden blootgesteld aan prijsschommelingen en stelt tegelijkertijd vast dat de concurrenten van de Europese landbouw – vooral de Verenigde Staten, Brazilië en China – steeds meer overheidsmiddelen beschikbaar stellen voor de ontwikkeling van nieuwe instrumenten om hun landbouwers tegen de effecten van de prijsschommelingen te beschermen. Europa heeft nochtans de verantwoordelijkheid om de voedselveiligheid in Europa en de concurrentiepositie van de boer op de arbeidsmarkt te verbeteren, zo klinkt het.
Daarom wordt in de ontwerpresolutie aan de Commissie onder meer gesuggereerd om het voor landbouwers gemakkelijker te maken zich te verenigen in producentenorganisaties en coöperatieve verenigingen. De mededingingsregels zouden daarom aangepast moeten worden volgens de behoeften van de landbouwsector, met uniforme regels in alle lidstaten. Wat de positie in de keten betreft moet de onderhandelingspositie van producenten versterkt worden, zo vindt het Parlement, door middel van transparante, evenwichtige standaardcontracten die na collectieve onderhandelingen tot stand zijn gekomen.
Daarnaast pleit de resolutie ook voor meer instrumenten voor het beheer van klimaat-, gezondheids- en economische risico’s. Lidstaten moeten daaromtrent de beste praktijken proactiever gaan uitwisselen. Op nationaal niveau kan het bijvoorbeeld gaan om een belastingstelsel dat rekening houdt met marktschommelingen. Lidstaten moeten ook meer inzetten op de ontwikkeling van markt- en landbouwprijswaarnemingsposten, zodat landbouwmarkten zo transparant mogelijk zijn. Onder meer de ontwikkeling van een Europese kaart met real-time informatie over de beschikbaarheid van landbouwproducten zou de prijstransparantie enorm kunnen vergroten.
“Dit rapport geeft hoop en legt de vinger op de wonde en kan ons ook stappen vooruit doen zetten”, zo reageert Europees parlementslid Hilde Vautmans (Open Vld). “Er moet iets gedaan worden aan de prijsschommelingen waar onze landbouwers het slachtoffer van zijn. De resolutie vraagt de Commissie de lidstaten duidelijk te maken dat prijsschommelingen ook op nationaal niveau kunnen worden beheerd, en roept de lidstaten op in hun belastingstelsel rekening te houden met marktschommelingen. Waar het aan ontbreekt in dit rapport zijn de echte compensaties waar de landbouwers recht op hebben. Door de handelsoorlog met Rusland zitten de landbouwproducenten met de gebakken peren.”
Bart Staes, parlementslid voor Groen, is dan weer minder onder de indruk van de tekst. “Ik kan me niet vinden in dit verslag waarin prijsvolatiliteit in landbouwmarkten onvermijdelijk lijkt”, zo klinkt het. “Natuurlijk zijn weersomstandigheden en wisselende oogsten verantwoordelijk voor prijsschommelingen. Maar we zouden beter de markten reguleren om het risico op zware verliezen te beperken. We zouden bijvoorbeeld speculatie op voedsel kunnen verbieden. Of proberen om vraag en aanbod beter op elkaar af te stemmen en minder overschotten produceren. De huidige agressieve exportstrategie van de Europese landbouwsector en de afhankelijkheid van markten buiten de Unie, creëren de gekende problemen.”
“De risicobeheersinstrumenten die momenteel al in het GLB zitten, zijn volgens de rapporteur ontoereikend en moeten versterkt worden”, gaat Staes verder. “Sinds de hervorming van het GLB zijn de Groenen tegen dit soort instrumenten. Ze eten het geld op van de fondsen die bedoeld zijn voor plattelandsontwikkeling. Dat landbouwproducten verhandeld worden op een wereldmarkt, en daardoor financiële risico’s met zich meebrengen, mag je niet compenseren via dit soort fondsen. De oplossing die wordt voorgesteld, vind ik overigens symptoombestrijding, en absoluut ontoereikend voor de uitdaging waar we voor staan.”
