EU wil 30 procent energie besparen tegen 2030

Europa wil haar wereldwijde voortrekkersrol in de omschakeling naar schone, duurzame energie behouden. Die ambitie heeft de Europese Commissie woensdag uitgedragen bij de presentatie van een stapel nieuwe energievoorstellen. Eén van de blikvangers is de bindende doelstelling om het Europese energieverbruik tegen 2030 met 30 procent terug te schroeven. Dat is drie procent meer dan de Commissie in 2014 vooropstelde. Haar eveneens twee jaar oude doelstelling inzake hernieuwbare energie (27% van het totaal tegen 2030) laat de Commissie ongemoeid.

Eind vorig jaar beloofde de Europese Unie op de klimaatconferentie van Parijs om de uitstoot van broeikasgassen tegen 2030 met 40 procent in te dijken. Om die ambitie waar te maken, presenteerde de Commissie eerder al voorstellen om de haperende markt voor uitstootrechten te hervormen en de uitstoot in het transport, de landbouw en andere sectoren te verminderen via nationale doelstellingen.

Het woensdag gepresenteerde pakket, een slordige duizend pagina's dik, vormt het sluitstuk van dit wetgevend kader en moet tegelijkertijd de omschakeling naar een economisch model gebaseerd op duurzame energie een boost geven. De Commissie maakt zich sterk dat het pakket vanaf 2021 170 miljard euro aan privaat en publiek kapitaal kan mobiliseren en het komende decennium tot 900.000 nieuwe jobs kan opleveren.

Zo wil de Commissie het energieverbruik tegen 2030 met 30 procent indijken in vergelijking met 1990. Dat is drie procent meer dan de Commissie in 2014 naar voren had geschoven. Niettemin blijft de nieuwe doelstelling, geflankeerd door voorstellen om de energie-efficiëntie van gebouwen en producten (ecodesign) te verbeteren, onder de verwachtingen van het Europees Parlement, dat had gepleit voor 40 procent.

De eveneens twee jaar oude doelstelling inzake hernieuwbare energie blijft de oude: tegen 2030 moet minstens 27 procent van het energieverbruik in Europa gedekt worden door hernieuwbare bronnen. De Commissie heeft nu vooral maatregelen klaar die de marktwerking moeten verbeteren, de positie van consumenten versterken en het investeringsklimaat opkrikken. Investeringen in de sector zijn de voorbije vijf jaar immers met de helft gedaald, zo betreurde Europees energiecommissaris Miguel Arias Canete.

De Commissie besteedt in het pakket ook veel aandacht aan de rol van de consument. Die moet zelf gemakkelijker hernieuwbare energie kunnen produceren en verkopen en ook de oprichting van groene energiecoöperatieven wordt gestimuleerd. Consumenten moeten de energieprijzen makkelijker kunnen vergelijken en kwetsbare consumenten moeten beter beschermd worden tegen afkoppeling van het net.

Het pakket omvat ook maatregelen om samenwerking onder lidstaten te bevorderen en netwerken te integreren. Zo bepleit de Commissie een capaciteitsmechanisme op Europees niveau. Een aantal lidstaten beschikt reeds over zo'n mechanisme, waarmee ze energieproducenten belonen om productiereserves aan te houden met het oog op mogelijke consumptiepieken of -tekorten. De Commissie ijvert voor een grensoverschrijdende aanpak, waarbij een producent uit één lidstaat in de bres kan springen bij een tekort in een andere lidstaat.

Vicevoorzitter Maros Sefcovic onthaalde het zogenaamde winterpakket woensdag als "de grootste verandering van de energiemarkten sinds in Europa de centrale stroomvoorziening uit fossiele brandstoffen werd ingevoerd". De milieubeweging reageert minder enthousiast en stelt dat er meer moet gebeuren om de omslag naar een groen energiemodel te maken. "Deze voorstellen zijn ontworpen voor vervuilende energiebedrijven, niet voor de consument", klaagt Tara Connoly van Greenpeace.

Zo stelt de groene beweging aan de kaak dat minstens 95 procent van de vervuilende kolencentrales nog tot 2026 subsidies zal kunnen opstrijken in het kader van de capaciteitsmechanismes. Pas nadien moeten de centrales minder uitstoten dan 550 gram CO2 per kilowatt/uur om nog in aanmerking te komen. Milieuorganisaties vrezen ook dat investeringen in hernieuwbare energie afgeremd zullen worden door het schrappen van de voorrangsregel voor deze energiebronnen op het netwerk.