Fruittelers delen hun zorgen met Ducarme en Vautmans

Op uitnodiging van Europarlementslid en schepen van Landbouw Hilde Vautmans (Open Vld) had federaal landbouwminister Denis Ducarme een onderhoud met Limburgse en Waalse fruittelers. De fruitsector is nog steeds wat op de dool na de handelsboycot van Rusland. “Ondertussen zijn we aan de vijfde oogst bezig die niet geëxporteerd kan worden. Dat kan je geen tijdelijk probleem meer noemen, dus is er meer nodig dan de tijdelijke maatregelen waarmee EU-commissaris Phil Hogan de producenten te hulp schoot”, zegt Vautmans. Door tegelijk op andere fronten te werken, bijvoorbeeld een uitbreiding van seizoenarbeid naar meer dan 65 dagen per werknemer, kan de sector financieel meer ademruimte krijgen.

Tijdens het onderhoud tussen minister Ducarme en een dozijn sterk geëngageerde fruittelers kwamen zowat alle knelpunten uit de fruitsector aan bod: de extreme droogte die de laatste is in een rij van klimatologische calamiteiten, de gevolgen van de Rusland-boycot die nog steeds gevoeld worden, de beperking op seizoenarbeid in de tuinbouw, enz. Te midden van de fruitplantages van PiPo Appelsappen in Sint-Truiden kregen de telers de kans om zich rechtstreeks tot de minister te wenden. En dat deden ze met overgave: “Waarom moeten wij de prijs betalen voor een (handels)oorlog van een ander? Da’s niet eerlijk en onze bedrijven gaan stilaan kapot aan het verkopen van fruit onder de kostprijs.”

Verkopen met verlies wordt verboden door het Wetboek van Economisch Recht, maar dat verbod geldt niet voor bederfbare goederen zoals land- en tuinbouwproducten. Daar zal minister Ducarme niet meteen iets kunnen aan veranderen zodat hij zich engageerde voor hetgeen wel binnen zijn bevoegdheden valt. En dat is de zoektocht naar nieuwe afzetmarkten voor fruit bespoedigen via de Exportcel van het Voedselagentschap. Ducarme bracht begin dit jaar nog een bezoek aan Vietnam om fytosanitaire barrières voor de export van conference-peren uit de weg te ruimen. Mét succes, want half mei werd de eerste container door de Belgische Fruitveiling naar ginder verscheept.

Spijts de zoektocht naar nieuwe afzetmarkten – naast Vietnam bijvoorbeeld ook Canada en Brazilië – blijft het gemis van Rusland groot. “De Russen waren gek op onze dikke conference-peren, terwijl consumenten uit andere landen aan het uitzicht moeten wennen”, weet Europarlementslid Hilde Vautmans die haar liberale collega-politicus Ducarme (MR) overhaalde om naar Sint-Truiden te komen. “Bovendien is Rusland een grote markt die met de vrachtwagen bereikbaar is, terwijl ver transport over zee een extra kost is. Met nieuwe afzetmarkten die opengaan, vang je ook niet meteen het exportvolume op dat met Rusland verloren ging. Het had fruittelers tien jaar gekost om die handelsrelatie op te bouwen.”

Volgens minister Ducarme vindt een deel van de Belgische peren nog steeds zijn weg naar Rusland, maar de omweg die ze moeten maken om daar te geraken kost geld. Vautmans blijft geloven in een heuse heropening van de Russische markt. Om dat te bewerkstelligen, ijvert ze samen met andere leden van de ALDE-fractie in het Europees Parlement voor betere relaties met Rusland. “Elke zes maanden wordt op EU-niveau beslist over een verlenging van de sancties tegen Rusland. Dat zijn momenten waarop de fruitsector van zich moet laten horen want we merken dat er bij een aantal landen twijfel sluipt in hun fiat voor sancties tegen Rusland. Dat was drie jaar geleden nog anders.”

De politica van Open Vld koestert niet de illusie dat Rusland de akkoorden van Minsk zal naleven. “Alle geopolitieke pijnpunten moeten op tafel en besproken worden. Bij de liberale fractie is er bereidheid om na te denken over nieuwe relaties met Rusland”, zegt Vautmans. Zij stelde bij een bezoek van Russische jongeren aan het Europees Parlement vast dat het anti-Europees sentiment groot is. “Dat zou niet mogen. We zijn buren die handel met elkaar moeten drijven en genieten van elkaars vakantiebestemmingen.” Noch Hilde Vautmans, noch minister Denis Ducarme vangen signalen op in de Europese wandelgangen dat de plooien met Rusland op korte termijn gladgestreken kunnen worden.

Een andere belangrijke kwestie die tijdens het onderhoud aangekaart werd, is de beperking op seizoenarbeid in de fruitteelt. Een tuinbouwbedrijf mag het hele jaar rond seizoenarbeiders inzetten, maar de seizoenarbeider zelf mag niet meer dan 65 dagen per jaar werken ongeacht of dit nu bij één of bij meerdere werkgevers uit de sector is. Wil een werkgever nog langer beroep doen op een medewerker, dan dient hij na 65 dagen een reguliere arbeidsovereenkomst aan te bieden. Op die beperking in tijd bestaan uitzonderingen voor seizoenarbeiders tewerkgesteld in de witloof- of champignonteelt. Voor hen geldt een maximum van 100 in plaats van 65 dagen. “Waarom kan seizoenarbeid in die sectoren 100 dagen en in de fruitsector niet”, was zowat de meest gehoorde opmerking onder de fruittelers die deelnamen aan de rondetafel met Denis Ducarme en Hilde Vautmans.

Ducarme engageerde zich in Sint-Truiden voor een uitbreiding van seizoenarbeid in de fruitteelt. Hij kan dat samen met zijn collega-ministers Kris Peeters en Philippe De Backer bepleiten bij de sociale partners, maar uiteindelijk zijn zij het die daarvoor het licht op groen moeten zetten. Vorig jaar hebben de vakbonden en werkgeversorganisaties een voorstel om seizoenarbeid in alle deelsectoren van de land- en tuinbouw uit te breiden naar 100 dagen unaniem verworpen.

Vautmans wil het voorstel opnieuw op tafel zien komen want, zo argumenteert ze, “seizoenarbeiders vluchten weg naar andere Europese landen (bv. Nederland) waar ze wél 100 dagen kunnen werken. Daarmee komen onze fruitboeren de nodige mankracht tekort. Bovendien is plukken iets wat je leert door te doen en moeten fruittelers telkens afscheid nemen van hun beste medewerkers en nieuwe opleiden.” Het probleem stelt zich het scherpst op fruitbedrijven die niet alleen peren maar bijvoorbeeld ook kersen en appels telen en dus een lange oogstperiode kennen. Op het einde van het debat vulden Vautmans en Ducarme een mandje met 35 peren vers van de boom, “als symbool voor elke dag extra dat een seizoenarbeider in de fruitteelt moet kunnen werken”.

Andere vragen van de fruittelers hadden betrekking op het meer telersgericht inzetten van de centen die Europa ter beschikking stelt via de gemeenschappelijke marktordening voor groenten en fruit. Fruitteler Piet Porreye, gastheer voor de rondetafel met minister Ducarme, geeft een weersverzekering als voorbeeld van een maatregel waar GMO-middelen naar toe kunnen. Naar het subsidiëren van de premie voor een hagelverzekering gaat vandaag slechts een beperkt deel van de middelen terwijl het draagvlak voor een bredere weersverzekering groeit onder telers: “De natuur is grillig zodat we de centen van het Landbouwrampenfonds beter gebruiken voor een weersverzekering. Anders kennen jonge fruittelers alleen risico’s en geen zekerheden meer, behalve dat de prijzen voor appel en peer een zware dobber zijn.”

Als er politiek schot komt in dossiers zoals de weersverzekering en de inzet van seizoenarbeiders, dan zou dat volgens Dries Porreye, zoon van Piet, de zorgen van fruittelers kunnen verlichten. Nog deze maand vindt er op het kabinet van federaal landbouwminister Denis Ducarme een uitgebreider onderhoud plaats met vertegenwoordigers van de fruitsector.