Geen pasklare oplossing voor stikstoflast in Nederland

Nederland heeft een stikstofprobleem dat de regering wou aanpakken met een Programma Aanpak Stikstof (PAS). Nu weet niemand er nog raad mee. Aanleiding voor de onzekerheid is een uitspraak van de Raad van State die nog grotere gevolgen heeft dan eerst gedacht. Het raakt zo’n 18.000 projecten op lokaal, regionaal en nationaal niveau, variërend van de aanleg van snelwegen tot de bouw van nieuwe stallen. Veehouders verliezen verleende vergunningen, terwijl de roep om rechtszekerheid na de invoering van de fosfaatrechten in de melkveehouderij net heel groot was. Regeringspartij D66 suggereert net als GroenLinks om te snijden in de veestapel. Beide partijen leggen daar de focus op maar bepleiten ook een vermindering van het luchtverkeer en een verlaging van de maximumsnelheid.

Menselijke activiteiten zoals verkeer, industrie en veehouderij stoten in Nederland zoveel stikstof uit dat de natuur er onder lijdt. Met een Programma Aanpak Stikstof wou men economische ontwikkeling verzoenen met het behoud en herstel van natuurwaarden. Activiteiten die extra stikstofuitstoot veroorzaken, zoals de uitbreiding van een veebedrijf, worden nog vergund rekening houdend met herstelmaatregelen die achteruitgang van natuur voorkomen of de natuur zelfs versterken. De Raad van State oordeelde echter dat vooruitlopen op die positieve effecten niet mag van de Europese natuurwetgeving.

Hoe de Nederlandse regering nu tot een oplossing wil komen, is niet duidelijk. Drastische ingrepen lijken nodig. Denk daarbij aan lagere maximumsnelheden voor voertuigen, minder bouwen in het groen en het inkrimpen van de veestapel. Regeringspartij D66 suggereerde de veestapel te halveren. Ook GroenLinks wil het mes in de veestapel zetten. De bewuste uitspraak van de Raad van State is al meer dan drie maanden geleden, maar doet zich nu pas echt op het terrein voelen. Honderden natuurvergunningen zijn al vernietigd, en voor honderden andere dreigt hetzelfde lot. Het overgrote deel van de vernietigde vergunningen komt volgens vakblad Boerderij op het conto van de veehouderij.

Landbouworganisatie LTO Nederland pleit ervoor om projecten waarvan evident is dat ze nauwelijks stikstofbelasting veroorzaken op de kortst mogelijke termijn doorgang te laten vinden. Het gaat dan vooral om projecten die onder het Programma Aanpak Stikstof konden volstaan met een melding. Minister van Landbouw Carola Schouten liet zich door collega-beleidsmakers niet verleiden tot uitspraken over de omvang van de veestapel. Ze liet haar ongenoegen blijken over het halveringsplan van D66 – “zoiets roepen, raakt gezinnen” – maar zei in de Kamer dat er “geen taboes zijn” bij het zoeken naar oplossingen voor de situatie.

Een eventuele inkrimping van de veestapel behoort dus tot de mogelijkheden, maar evenzeer een beperking van de maximumsnelheid of een vermindering van het vliegverkeer. De mogelijkheid om beschermde Natura 2000-gebieden te schrappen, lijkt echter wel taboe te blijven. Juridisch ziet de minister daar geen ruimte voor.